Rasy psów mogą być klasyfikowane na wiele sposobów, niemniej podstawowym kryterium podziału są funkcje, dla których zostały wyhodowane: pasterskie, myśliwskie lub obronne. Zgodnie z tymi funkcjami, rozwinęło się ich usposobienie, wygląd i temperament. Poniżej przedstawimy główne grupy ras psów wraz z ich krótką charakterystyką.
Podział ras psów pod względem użytkowości
Psy myśliwskie – hodowane do bezpośredniej współpracy z człowiekiem; są pojętne, dość uległe i inteligentne. Pełnią różnorodne funkcje: tropią zwierzynę, wskazują ją myśliwemu i aportują postrzałki. W grupie czworonogów myśliwskich znajdują się:
- tropowce (bloodhound) – grupa psów wykorzystywanych przede wszystkim do tropienia i pogoni za zwierzyną. Psy posługują się w pierwszej kolejności węchem.
- legawce (pudelpointer) – typ psów myśliwskich wystawiających zwierzynę na polowaniu przy wykorzystaniu "górnego wiatru".
- płochacze (płochacz niemiecki) – używane do polowania na drobną zwierzynę (w tym ptaki). Ich rola opiera się na wyszukiwaniu i wypłaszaniu zwierzyny z krzewów i szuwarów oraz aportowaniu po strzale.
- posokowce (posokowiec bawarski) – grupa psów, która dzięki doskonałemu węchowi, wyczulonemu na zapach krwi zwierzęcej, potrafi tropić postrzeloną zwierzynę i doprowadzić do niej myśliwego.
- gończe (gończy Hamiltona) – grupa psów wykorzystywanych przede wszystkim do tropienia i pogoni za zwierzyną, wykorzystujących do pracy węch. Przeważnie z długimi obwisłymi uszami.
- norowce (jamnik) – grupa psów przystosowanych swą budową (wąski, niski tułów) do pracy w norach. Zadaniem psa jest wypłoszenie znajdującego się w norze lisa lub króliki, a następnie zagonienie go do myśliwego. Inną metodą jest wślizgnięcie się do nory i przytrzymanie ofiary aż do przyjścia myśliwego.
- psy aportujące (curly coated retriever) – zadaniem aporterów jest odnalezienie i zaaportowanie ustrzelonej zwierzyny. Psy nie polują bezpośrednio, ale ściśle współpracują z myśliwym, wykonując jego komendy.
Psy myśliwskie na polowaniu
Psy ratownicze (nowofundland) – wyszkolone do realizacji zadań z dziedziny ratownictwa. Za psy ratownicze uznaje się rasy, które od wielu pokoleń były hodowane w celu zachowania bądź rozwinięcia predyspozycji do ratownictwa.
Psy pasterskie (anatolian) – psy, które na skutek selektywnej hodowli nabrały cech obrońcy stad zwierząt hodowlanych przed drapieżnikami. Czworonogi muszą odznaczać się zaciętością w walce, odpornością na trudne warunki atmosferyczne i terenowe oraz samodzielnością. Psy mają silne poczucie hierarchii w stadzie, dlatego z dużą trudnością podporządkowują się człowiekowi. Mają silną potrzebę pracy – muszą mieć zajęcie.
- psy zaganiające (bouvier des Flandres)
Psy stróżujące (mastif tybetański) – psy, które wykazują wrodzone predyspozycje do obrony swojego terytorium przed drapieżnikami.
- psy stróżująco-obronne (doberman) m.in. psy służbowe wykorzystywane na potrzeby wojska (czarny terier rosyjski), policji (owczarek niemiecki), służb celnych (chodsky pes)
Psy stróżujące
Psy zaprzęgowe (husky syberyjski) – psy o dużej sile fizycznej, wytrzymałe na trudne warunki pogodowe i średnich rozmiarów.
Psy wyścigowe (greyhound) – psy, które posiadają wrodzony instynkt łowiecki i mają silny popęd łupu. Przemierzają krótkie dystanse z niesamowitą prędkością.
Podział ras psów pod względem użytkowości
Psy reprezentacyjne i do towarzystwa (pudel miniaturowy) – wyhodowane po to, aby towarzyszyły człowiekowi.
Psy hodowane w celach konsumpcyjnych (nagi pies meksykański)
Greyhoudy - psy wyścigowe
Psy wiejskie (hovawart)
Psy hodowane w celach terapeutycznych (labrador retriever) Grupy ras psów wyróżniane pod kątem użyteczności, Grupy ras psów wyróżniane pod kątem użyteczności