Wiele zachowań psów jest warunkowanych przez geny i dziedziczonych od rodziców. Za pewnie nie raz zastanawiali się Państwo, dlaczego niektóre psy są łagodne i bezkonfliktowe, a inne agresywne i butne.
Przyczyn tych zachowań możemy upatrywać w odmiennych sposobach szkolenia i zaburzonych procesach socjalizacyjnych. Jak jednak rozumieć odmienność zachowań u osobników, które wychowywały się w tym samym środowisku i wśród tych samych ludzi? Jak wytłumaczyć, że niektóre rasy psów posiadają własne systematy cech osobowościowych ? Czy możemy powiedzieć, że charakter psa w genach jest jedynie pustym modelem wykorzystywanym w naukach o dziedziczeniu?
Różnice w temperamencie i umiejętnościach poznawczych wśród ras psów są dobrze znane. Te różnice są na ogół związane z celami, do których realizacji rasa została stworzona. Poniżej zamieszczamy przykładowe rasy psów wraz z typowymi dlań cechami:
Owczarki (psy pasterskie, collie, itp.). Większość psów reprezentujących rasy pasterskie charakteryzuj się wysokim ilorazem inteligencji i spostrzegawczością. Czworonogi posiadają naturalne zdolności manipulacyjne, które wykorzystują do zaganiania owiec i bydła. Pomimo, że psy jako takie pochodzą od wilków i mają naturalne skłonności do zabijania i atakowania innych zwierząt, psy pasterskie doskonale odnajdują się wśród mniejszych i słabszych zwierząt. Ich naturalne instynkty zostały niemalże całkowicie wyparte. Wybitnie dowodzi tego fakt, że Owczarki nie raz dopuszczają się podszczypywania owiec, ale nigdy nie posuną się do ich zranienia, bądź zabicia.
Wszystkie Terriery są zwierzętami energicznymi i żywotnymi. Instynktownie atakują małe zwierzęta - koniec końców zostały stworzone do wyławiania drobnej zwierzyny.
Psy aportujące (Labradory i Golden Retrivery) są bardzo delikatne i niezdolne do skrzywdzenia człowieka. Jako aportery nigdy nie uszkodzą swojej zdobyczy, a przeniosą ją do wybranego miejsca.
Psy gończe są w stanie wykorzystać swój ultrawrażliwy zmysł powonienia i śledzić zwierzynę nawet po kilku dniach od zostawiania przez nią śladów.
Psy salonowe i psy towarzyszące człowiekowi (Chihuahua, Pekińczyk itp.) przejawiają pewne cechy, które czynią je atrakcyjnymi dla człowieka. Ich zachowanie i sposób bycia podświadomie wpływa na reakcje właściciela.
Charakter psa w genach
Pomimo, że każda rasa wykazuje zachowania dlań typowe, to każdy, pojedynczy osobnik może odznaczać się indywidualnymi cechami charakteru. Przykładowo, Owczarki niemieckie są z założenia inteligentne i wierne swojemu panu - to jest właśnie charakter psa w genach. Niemniej, możemy spotkać się z osobniki, które są przy tym uparte i butne; inne zaś może cechować niesamowity spokój i pokora. Zgodnie z ustaleniami przyjętymi w książce Svartberg i Forkmana p.t. „Personality traits in the domestic dog ( Canis familiaris )” (Cechy osobowości u psa domowego) istnieją następujące zmienne opisujące osobowość psa:
1) Figlarność
2) Ciekawość/ brak typowo ludzkich zahamowań takich jak strach przed wejściem do ciemnej piwnicy
3) Pragnienie ścigania zdobyczy
4) Towarzyskość
5) Agresywność
Ustalenie wpływu genów na rozwój określonych czynników osobowościowych jest sprawą otwartą. Trudno jednak poddać w wątpliwość fakt, że na rozwój psa wpływają przede wszystkim czynniki środowiskowe takie jak: wychowanie, zbyt wczesne odłączenie od matki, warunki życia, dieta, negatywne doświadczenia okresu szczenięcego etc. Badania dowodzą, że szczenię, które zostało poddane intensywnym szkoleniom, może rozwinąć w sobie cechy, które są pożądane przez hodowcę i niemalże całkowicie wyprzeć negatywne, wrodzone zachowania.
Nie ulega, zatem wątpliwości, że charakter psa jest zapisany w genach w sposób pośredni i to od właściciela zależy, jak jego pupil będzie zachowywał się w przyszłości.