Historia
Chortaj (Hortaj, Chortaja Borzaja) to stara rasa chartów wyhodowana i opracowana na stepach Rosji i Ukrainy w XVIII wieku. Następnie rozprzestrzeniła się na południową Rosję, Ukrainę, i północne regiony Kazachstanu oraz byłych republik radzieckich. Pomimo że Hortaya ma długi rodowód, niewiele osób wie o istnieniu rasy. Dokładne pochodzenie tej rasy nie jest znane, chociaż niektórzy kynolodzy uważają, że wywodzi się od Whippetów lub z włoskich Greyhoundów. Kovácová uważała, że chortaj jest krzyżówką charta angielskiego z borzojem oraz z chartami w typie tazy – krymka i gorka. Przez wieki Chortaje były niespotykane poza odległymi stepami wschodnimi. Ten wybitny myśliwy nie został wprowadzony do innych krajów głównie ze względu na dość osobliwą ekonomiczną i polityczną sytuację w byłym ZSRR. W przeciwieństwie do borzojów, innej rasy rosyjskiej, Chortaje istnieją bez uzyskania międzynarodowego uznania.
Do dnia dzisiejszego większość Chortajów znajdują się na odległych wsiach rosyjskich i jest wykorzystywana w czasie polowań na rozległych stepach na zające, lisy (poluje w pojedynkę) na wilki, jelenie i antylopy Saiga (poluje w parach lub grupie). Przyszli właściciele muszą zdawać sobie sprawę, że psy były rygorystycznie selekcjonowane i opracowane, aby spełniać funkcje myśliwskie. Przez lata żyły na terenach wiejskich, a ich dzienne menu składało się głównie z wypełniaczy zbożowych, warzyw i bardzo małej ilości mięsa. Właściciele Chortajów muszą mieć świadomość, że czworonogi nie tolerują wysokoenergetycznej i bogatej w białko żywności. Ponieważ hodowla nie była nastawiona na stworzenie rasy wystawowej, chortaje pozostały w doskonałym zdrowiu; mogą polować nawet do 10 roku życia.
Pierwszy wzorzec rasy został opracowany i zatwierdzony w ZSRR w 1951 roku. W 1952 roku na kongresie kynologów przyjęto postanowienie o ochronie rasy jako jednej z ras rodzimych ras rosyjskich. Rasa nie jest zarejestrowana w FCI. Obecnie na całym świecie żyje ok. 3500 Chortajów. Większość z nich przebywa w naturalnym środowisku, a niektóre są własnością Rosjan mieszkających i pracujących za granicą. Od kilka lat Rosjanie starają się o uznanie rasy na arenie międzynarodowej.
Polowanie z psami Chortaj (Hortaja Borzaya), fot. Dmitry Chugunov
Wygląd
Chortaj to pies o mocnej i suchej sylwetce. Dorosłe czworonogi powinny osiągać ok. 65 cm wysokości w kłębie; suki są mniejsze i mierzą ok. 62 cm. Według E. I. Szereszewskiego wysokość zadu powinna być równa wysokości w kłębie chociaż dopuszcza się nieznaczne odchylenia w jedną lub drugą stronę. W.I. Kazanskij pisze z kolei, że chortaj powinien być średnio o 1-2 cm wyższy w zadzie niż w kłębie. Preferowanymi typami umaszczeń są: jednokolorowe, nakrapiane i łaciate (wszystkie barwy oprócz kawowej). Kufa, uszy oraz dolne partie łap są zazwyczaj ciemne, a przy jaśniejszych kolorach maści nabierają szarego tonu. Koniec nosa czarny, przy jaśniejszym umaszczeniu dopuszczalny kolor kawowy. Włos krótki, prosty, nieprzekraczający 2,5 cm długości. W okresie zimowym występuje podszerstek. Na tylnej stronie bioder oraz na ogonie włos przedłużony. Głowa psa klinowata, wydłużona, ze stosunkowo szeroką mózgoczaszką. Przejście mózgoczaszki w kufę, wedle Szereszewskiego, jest słabo zaznaczone; Kazanski pisze wręcz przeciwnie – że jest zauważalne. Fafle ściśle przylegające, nigdy obwisłe. Niewielki garbonos występuje dość często i jest w pełni dopuszczalny. Uszy bardzo podobne do uszu borzoja – małe i układające się ku tyłowi. Oczy duże, owalne; tęczówki brązowe o różnym odcieniu. Zęby ustawione w zgryzie nożycowym, mocne, ściśle przylegające do siebie. Szyja długa, o przekroju owalnym, noszona wysoko. Pierś owalna, głęboka, dochodząca do łokci. Grzbiet szeroki, nieco wygięty. Brzuch silnie podkasany. Przednie łapy silne, proste, ustawione równolegle do siebie. Łokcie skierowane ku tyłowi. Łopatka o dobrym ukątowaniu. Łapy tylne ustawione równolegle, niemniej w szerszym rozstawieniu niż przednie – wyraźnie zaznaczone kątowanie. Na tylnych łapach brak piątego palca. Ogon długi, szablasty. Na końcówce często noszony w formie pierścienia. W spokoju opuszczony, w biegu uniesiony na poziomie grzbietu, czasem wyżej.
Generalnie wyróżnia się dwa typy chartów Chortai:
- typ rostowski – duże rosłe charty i wyglądzie zbliżonym do charta polskiego. O mocnej konstrukcji i ogromnej wytrzymałości przeznaczone do pracy na nizinnych terenach stepowych typowych dla obwodu rostowskiego.
- typ stawropolski – o mniejszych rozmiarach, bardziej lekkiej budowie i większej szybkości na krótkich dystansach; wykorzystywane do pracy na przedgórzu kaukaskim kraju stawropolskiego. Przypomina wyglądem niedużego greyhounda.
Psy Chortaj (Hortaya Borzaya) podczas posiłku, fot. Pоман Mартынов
Chortaj temperament
Chortaje to bardzo samodzielne i energiczne czworonogi o typowo azjatyckim charakterze. Nie są agresywne, ale zawsze pozostają czujne – zwłaszcza jeżeli przyszło im przebywać w towarzystwie obcych. Wymagają konsekwentnego i odpowiedzialnego szkolenia od najmłodszych lat; jako że są selekcjonowane pod kątem zdolności łowieckich, opiekunowie powinni rozwijać w nich cechy psa myśliwskiego. Właściwie uspołecznione chortaje będą wiedziały, na które zwierzęta można polować, a które są członkami gospodarstwa.
Czworonogi nie nadają się do życia w mieście. Potrzebują przestrzeni i ruchu na świeżym powietrzu. To typowe psy pracujące, które będą nieszczęśliwe, spędzając życie w mieście, w ciasnym mieszkaniu. Rasa posiada doskonały wzrok i silny popęd łupu.
Zdrowie i Pielęgnacja
Rasa jest generalnie zdrowa i długowieczna. Średnia długośc życia Chortaja wynosi 14 - 15 lat. A polować moga do 10 roku życia. Psy wymagają specjalistycznej diety. Pielęgnacja nie jest kłopotliwa i obejmuje okazjonalne przeczesywanie włosa.
Ciekawostki Na świecie żyje około 2500 - 3500 osobników Chortaj. W stepie dobry Chortaj na polowanie jest tyle samo wart co koń do jazdy.
Inne nazwy: Chort, Hort, Hrt, Chortaja borzaja, Hortaja Borzaya, Xорт, Kурч, Kurtas
podziękowania za zdjęcia p. Dmitry Chugunov, na zdjęciu głównym suczka Кайса-Баца с Засечной Черты (Иргиз-Ритивый-Кармен-Сайга) Вл.Чугунов.Д.Ю.
