Prawidłowa i zdrowa dieta psów. Wygodne karmy gotowe popadają w niełaskę, bo są pełne konserwantów i innych szkodliwych substancji. Hodowcy zdają już sobie sprawę, że podawanie gotowanego i surowego jedzenia, w obecnych czasach jest skuteczniejszym sposobem na utrzymanie psa w dobrym zdrowiu przez wiele lat. Naturalne jedzenie nie obciąża wątroby i pomaga w utrzymaniu jej funkcji, jaką jest oczyszczanie z toksyn. Przedłuża tym samym życie psa nawet o 2-5 lat, a niektóre mają szansę dożyć nawet 20 lat.
Oczyszczanie wątroby to jeden z najważniejszych elementów zdrowego i długiego życia. Karmienie przetworzonym jedzeniem (suche karmy, konserwy) powoduje niedobory żywieniowe i problemy z wątrobą. Aby wątroba była w formie przez długie lata, należy zmienić sposób karmienia, a najlepsza jest dieta wątrobowa u psa.
Funkcje wątroby. Wątroba to narząd oczyszczający organizm z toksyn poprzez przemiany z żółcią lub chemiczne, ułatwia trawienie i wchłanianie tłuszczów, produkuje glikogen zwany skrobią zwierzęcą (pełniący funkcję zapasową jako magazyn energii) oraz produkuje i magazynuje niektóre białka surowicy krwi.
Schorzenia wątroby. Do przyczyn dolegliwości wątrobowych należą: uwarunkowania genetyczne, zakażenia wirusowe, zła dieta (błędy w żywieniu psa – np. źle zbilansowana karma, resztki z obiadu), przebyte zabiegi, podawane leki, niedożywienie (psy zjadają co popadnie i mogą się zatruć). Wtedy najbardziej cierpi wątroba, która musi wszystko przerobić i oczyścić. Częściej chorują psy niż koty, oraz zwierzęta starsze.
Do schorzeń wątroby zaliczamy jej stany zapalne, marskość, niewydolność. Mogą to być także choroby związane z wątrobą: żółtaczka wątrobopochodna i hemolityczna, kamienie woreczka żółciowego, zapalenie pęcherzyka żółciowego, nowotwory, cysty i polipy.
Do marskości wątroby prowadzi nieleczone, przewlekłe zapalenie, silne uszkodzenie narządu w wyniku leków (np. sterydów czy leków przeciwdrgawkowych), zatrucia i niektóre choroby zakaźne (np. leptospiroza). Nawet podawany psom paracetamol, powoduje krwawienie z ich układu pokarmowego i uszkodzenie wątroby. Marskość wątroby zwykle oznacza dla psa wyrok śmierci, ponieważ w medycynie weterynaryjnej są mniejsze możliwości jej leczenia. Przy marskości często dochodzi do obniżenia stężenia białek utrzymujących krew w naczyniach, co powoduje przesiąkanie płynu do jam ciała i charakterystyczne obrzęki na łapach oraz podbrzuszu. Takiemu psu należy podawać te białka dożylnie, co jest niestety kosztowne. Nie wolno więc dopuszczać do zaawansowanych chorób wątroby.
Także psy młode mają schorzenia wątroby – np. choroby wrodzone uwarunkowane genetycznie (są to gł. zaburzenia w budowie układu naczyniowego wątroby, gł. zespolenie wrotno-oboczne). Nim szczenię przyjdzie na świat, w jego układzie krwionośnym jest żyła pępkowa, dzięki której krew omija wątrobę, bo nie zawiera jeszcze substancji do przerobienia. W pierwszych 3 dniach po porodzie żyła ta zamyka się, a krew wraz z substancjami odżywczymi i produktami przemiany materii trafia do wątroby, gdzie jest oczyszczona i idzie się do krążenia dużego. Niestety czasem żyła pępkowa się nie zamyka i do układu krążenia dostają się substancje toksyczne (gł. amoniak), które powinny zostać oczyszczone w wątrobie. W efekcie docierają do mózgu i jeśli nie jest to szybko rozpoznane i leczone, może doprowadzić do ciężkiego uszkodzenia układu nerwowego. Groźne zmiany dotyczą też gł. wątroby i nerek.
Każde z wyżej wym. schorzeń wymaga specjalnego traktowania oraz długofalowych działań, zmierzających do poprawy jakości życia psa. Zaburzona czynność wątroby może bowiem uzewnętrzniać się w postaci takich objawów jak: osłabienie, zaburzenia metabolizmu i wydalania, wymioty, krwawienia, objawy związane z ośrodkowym układem nerwowym. Pies z chorą wątrobą traci apetyt, jest wychudzony i osłabiony, dużo pije, oddaje często i dużo moczu, pojawiają się drgawki i senność (objawy te nasilają się po posiłku, ponieważ amoniak powstaje z białka) oraz obijanie się o przeszkody i chodzenie w kółko (zwierzę wydaje się niezdarne). Niektóre psy ujadają i mocniej się ślinią. Zdarza się też powiększenie brzucha, mogące świadczyć o wodobrzuszu, oraz wymioty i biegunka. Główne objawy są podobne w wypadku wszystkich chorób wątroby, dlatego ostateczną diagnozę może postawić tylko lekarz weterynarii.
Ocena poziomu zdrowia wątroby. W wypadku ras predysponowanych do chorób wątroby, warto wykonać przeglądowe USG jamy brzusznej i dokładne badanie krwi (u psów w starszym wieku). Należy wiedzieć, że choroby te dają objawy zewnętrzne dopiero wtedy, gdy uszkodzone jest aż 80% miąższu wątrobowego. Dlatego, jeżeli zwierzę zjadło coś i mogło dojść do zatrucia lub podejrzewamy, że dzieje się coś złego, powinniśmy natychmiast zgłosić się do lekarza weterynarii. Podstawowe funkcje wątroby bada się oznaczając we krwi wskaźniki wątrobowe, czyli enzymy, do których należą: ALT(aminotransferaza alaninowa, najważniejsza w ocenie) a jego wysoki poziom świadczy o uszkodzeniu komórek wątroby, AST(aminotransferaza asparaginianowa), GGT (gamma glutamylotransferaza) oraz ALP(fosfataza zasadowa). Jeśli badanie wykaże podwyższone wartości enzymów wątrobowych, należy badać krew psa regularnie co 3-6 miesięcy.
Prawidłowa dieta wątrobowa u psa.
Następstwem badań diagnostycznych, potwierdzających zaburzenie procesów wątrobowych, jest podjęcie długofalowego leczenia. U psa z chorą wątrobą stosuje się leczenie farmakologiczne, które musi być prowadzone do końca życia, lub zabieg chirurgiczny zamknięcia żyły pępkowej. Koszt takiego zabiegu to 400-500 zł. Jednak zabieg taki jest wykonywany w Polsce nielicznie, m.in. w klinikach wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego.
W pierwszym wypadku istotną rolę odgrywa też właściwa dieta wątrobowa u psa, w której przede wszystkim podaje się pokarm niskobiałkowy, bo im mniej zawiera białka, tym mniej amoniaku wytwarza się w jelitach i trafia do krążenia. Niezbędne są też leki chroniące i regenerujące wątrobę, oraz zmniejszające wchłanianie i stężenie amoniaku. Dieta powinna być tak skomponowana, aby następowała możliwie najszybsza regeneracja komórek wątrobowych. Zawarte w niej składniki mineralne i inne substancje (np. aminokwasy, pierwiastki śladowe), niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organu, powinny uzupełniać niedobór, charakterystyczny dla danej jednostki chorobowej. Ich obecność wspomaga procesy metaboliczne.
Dieta wątrobowa u psa, jak wszystkie diety specjalistyczne, nie jest łatwa do samodzielnego skomponowania. Można jednak przygotowywać pokarm samodzielnie, lecz w celu optymalnego zbilansowania, trzeba się konsultować z dietetykiem. Prawidłowo ustalona dieta dla „wątrobowców” zawiera mniejszą ilość białka. Psom z zapaleniem wątroby, u których nie występuje wzrost poziomu amoniaku w surowicy krwi, należy podawać białko wysokowartościowe i łatwo przyswajalne (np. zawarte w rybach), oraz obecne w mleku i pochodzenia roślinnego. W ograniczonym stopniu traktowane jako źródło energii, ma przede wszystkim służyć odbudowie zniszczonych komórek narządowych. Wskazane są też lekkostrawne węglowodany, takie jak np. ryż. Małym psom najlepiej serwować posiłki często (4-5 razy dziennie), lecz w niewielkiej ilości.
W diecie psa powinniśmy unikać tłustych mięs (np. mięso kaczki i świńskie, tłusta jagnięcina i wołowina oraz mięsa z masarni), szpiku z dużych kości (bo zawiera bardzo dużo tłuszczu), taniego mięsa (bo może to oznaczać niebezpieczne odpady, lub mięso nadpsute), psiej żywności i psich przysmaków wyprodukowanych i pochodzących z Chin (bo są wyjątkowo toksyczne dla psa i jego wątroby). Należy za to dostarczać psu naturalne suplementy zawierające niezbędne dla zdrowia składniki odżywcze. Pamiętajmy, że niektóre produkty spożywcze, mają bardzo pozytywny wpływ na wątrobę – np. na wydzielanie żółci i prawidłową pracę wątroby, dobrze wpłynie dodanie zielonych warzyw (np. sałata i rzeżucha), liście mniszka lekarskiego, kwiat rumianku, bazylia i kurkuma. Można też wspomóc pracę wątroby, dodając ocet jabłkowy (1/4 do 1 łyżeczki) do żywności.
Istotnym składnikiem karmy jest także niskofermentowalny błonnik wysokiej jakości, zawierający kwasy tłuszczowe, tworzące tzw. krótkie łańcuchy (np. kwas octowy). Stymulują one produkcję śluzu w jelicie, korzystnie wpływającego na perystaltykę jelit i utrzymanie szczelności bariery jelitowej, przez co toksyny nie przenikają przez ścianę jelita i nie zatruwają organizmu. Duże znaczenie ma także odpowiednio niska ilość tłuszczu w karmie. Jako źródło energii, konkurencyjne do białek, w diecie wątrobowej występują węglowodany, co jest istotne, gdyż substancje powstałe w wyniku trawienia białek, mogą sprzyjać nasilaniu encefalopatii wątrobowej (zaburzenia działania układu nerwowego spowodowane nieprawidłowym funkcjonowaniem wątroby). Natomiast odpowiednio zwiększona ilość aminokwasów (np. lizyna, tauryna, L-karnityna), służy usprawnieniu metabolizmu tłuszczów, białek i innych składników. Przeciwutleniacze takie jak wit. C i E, spowalniają degenerację komórek wątroby hepatocytów. Ważna jest także obecność w określonych proporcjach w karmie sodu, miedzi i potasu.
U psa zdrowego, powinno się raz na pół roku oczyścić wątrobę, dzięki czemu zauważalny będzie ewidentny wzrost energii, mobilności, dobrego trawienia, wytrzymałości, dobrej kondycji, zdrowej skóry i pięknej sierści, oraz wzrost odporności. Nawet wtedy gdy pies ma wyniki w normie, to i tak powinniśmy oczyszczać jego wątrobę minimum co 6, a maksimum co 12 miesięcy. Ponieważ nasz pies ciągle jest narażony na kontakt z toksynami (ze środowiska, z suchych gotowych karm itp.).
Dieta BARF w schorzeniach wątroby. To dieta oparta na naturalnych metodach żywienia zwierząt i dobra profilaktyka przeciwko różnego rodzaju chorobom, w tym chorobom wątroby. Polega na dużym udziale w diecie pokarmów surowych, w tym gł. surowego mięsa, co jest możliwe nawet w przypadku psa z występującą już niedoczynnością wątroby. Musi to jednak następować powoli i stopniowo, z uwzględnieniem jego indywidualnych cech specyficznych i jego ogólnego stanu zdrowia. Duże znaczenie mają wyniki badań, konsultacja weterynaryjna, samopoczucie psa oraz wiedza i intuicja opiekuna. Należy też monitorować reakcje psa na elementy nowej diety. Pamiętajmy, że podejmowanie jakichkolwiek działań na własną rękę jest bardzo ryzykowne. Jeśli brakuje nam doświadczenia w danej kwestii, zasięgnijmy opinii osób doświadczonych (hodowcy) i specjalistów (lekarze weterynarii).
Karmy gotowe. Kilka firm produkujących karmy dla zwierząt, ma w swojej ofercie produkty stworzone dla psów cierpiących na niedoczynności wątroby. Takie gotowe karmy, klasyfikowane jako dieta wątrobowa, z reguły mają następujący skład: brązowy ryż, tłuszcz wieprzowy konserwowany mieszaniną tokoferoli i kwasem cytrynowym, suszone jaja, mąka sojowa, celuloza w proszku, siemię lniane, izobat białka wieprzowego, wątróbka drobiowa, węglan wapnia, monostearynian glicerolu. Karmy takie zawierają jednak konserwanty, przeciwutleniacze i inne szkodliwe związki, często nawet toksyczne. Już sam sposób ich produkcji, polegający m.in. na lliofilizacji, jest właściwie zabójczy. Dlatego też obecnie istnieje coraz silniejszy trend w kierunku odejścia od wszelakich karm gotowych. Pamiętajmy także, że karmą dla kotów i psów ze schorzeniami wątroby, nie należy karmić zwierząt zdrowych! Może ona bowiem przyczynić się do poważnego zaburzenia gospodarki metabolicznej organizmu. Ponadto, karmę specjalistyczną zawsze powinien dobierać lekarz weterynarii indywidualnie dla danego psa.