W okresie rozwoju psów wyróżnia się kilka faz. Trumler, jeden z pierwszych badaczy tego zagadnienia, opisał ich aż siedem.
Fazy rozwoju szczeniąt wg Trumler'a:
- faza wegetatywna (1-2 tydzień życia)
- faza przejściowa (3-ci tydzień)
- faza wpajania skojarzeń (4-7 tydzień)
- faza socjalizacji (8-12 tydzień)
- faza tworzenia się instynktu sfory (5-6 miesiąc)
- faza dojrzewania (7 m-c - do okresu rozmnażania)
Obecnie fazy rozwoju szczeniąt określa się inaczej, zmienia ich nazewnictwo czy wydłuża okres. Odnieśmy się więc tylko do tych, które mają wpływ na charakter psa, czyli fazy rozwoju szczeniąt do czwartego miesiąca życia.
FAZA WEGETATYWNA (neonatalna, noworodkowa) trwa od pierwszego do drugiego tygodnia życia psa i nie występują w niej przejawy socjalnego zachowania, szczenięta wymagają wtedy najbardziej opieki matki. Obecne badania pokazują, że dotyk ludzki w fazie noworodkowej ma duże znaczenie i szczenięta powinny być raz dziennie poddawane takiej stymulacji neurologicznej (począwszy od 3-go dnia życia) poprzez:
- Stymulację dotykową między opuszkami palców przy pomocy patyczka kosmetycznego (3-5 sekund)
- Trzymanie szczenięcia w dłoniach (głową do góry) i delikatne zmienianie pozycji ułożenia rąk (3-5 sekund)
- Trzymanie szczenięcia w dłoniach i obrócenie „do góry nogami“ (3-5 sekund)
- Ułożenie psa w pozycji grzbietowej na dłoniach (3-5 sekund)
- Stymulacja termiczna poprzez przeniesienie do chłodniejszego pomieszczenia lub ułożenie na zimnym ręczniku (szczenię powinno mieć możliwość pełzania; stymulacja 3-5 sekund).
Wczesna stymulacja szczeniąt wpływa m.in na: wzmocnienie układu krążenia, zwiększenie odporności na choroby i stres oraz poprawia zdolność uczenia się.
FAZA ROZWOJU PRZEJŚCIOWA (trzeci tydzień życia) to bardzo intensywny okres. Szczenięta zaczynają widzieć, słyszeć oraz sprawniej się poruszać. Podczas otwierania się kanałów słuchowych należy zapewnić im ciszę, ponieważ narażenie psa np. na huk wystrzału pozostawi trwały ślad w jego psychice. Od tej fazy rozwoju bardzo istotne są doświadczenia, które spotykają szczeniaka i konieczne jest zapewnienie mu jak najprzyjemniejszego kontaktu z człowiekiem. Począwszy od fazy przejściowej należy rozpocząć cotygodniowe zabiegi pielęgnacyjne w celu przyzwyczajenia do nich psa.
OKRES SOCJALIZACJI (4-12 tydzień czyli faza wpajania skojarzeń i faza socjalizacji łącznie) to niewątpliwe najważniejszy czas w rozwoju psa. Zakres doświadczeń jaki zdobywa wtedy pies powinien być jak najszerszy, a kontakt z człowiekiem jak najlepszy. W tym okresie szczeniak powinien poznać różnorodne sytuacje, obiekty i zjawiska (m.in.: pojazdy, ruch uliczny, ludzi w różnym wieku o różnych typach zachowania, inne zwierzęta, sklepy, lecznice dla zwierząt). Przypadki psów, które do 7-go tygodnia życia nie miały kontaktu z człowiekiem, pokazują, że niemożliwe jest nawiązanie z nimi więzi jeśli nie wykształciła się ona do tej pory. W okresie socjalizacji szczenię powinno poznać jak najwięcej ludzi. Okres siódmego tygodnia życia jest najwcześniejszym terminem, kiedy można zabrać szczeniaka z miotu. W tym czasie możliwe jest już także przeprowadzenie testów dla szczeniąt, które na pewno pomogą wybrać odpowiedniego dla nas przyjaciela.
Fazy rozwoju szczeniąt i doświadczenia jakie zdobywają w ich trakcie psy mają ogromny wpływ na ich późniejsze zachowanie i charakter dlatego nie należy ich lekceważyć. Przy zakupie psa z hodowli konieczne jest sprawdzenie w jakich warunkach rozwijały się szczenięta i ile pracy im poświęcono. Obowiązkiem nowego właściciela jest także poświęcenie odpowiedniej ilości czasu i pracy, aby szczenię wyrosło na zrównoważonego psa. Jeśli nim nie dysponujemy warto rozważyć wzięcie dorosłego psa (np. ze schroniska).
fazy rozwoju szczeniaka, fazy rozwoju szczeniaka mgr inż. Anna Bogusz