Co to jest gruczolak listwy mlecznej u suki?
U suk poważne znaczenie zdrowotne mają nowotwory układu rozrodczego, w tym nowotwory gruczołu mlekowego, stanowiące większość z występujących u nich zmian nowotworowych. Z kolei, wśród najczęstszych złośliwych nowotworów gruczołu mlekowego, jest gruczolak listwy mlecznej u suk. Co prawda jest on dosyć szybko obecnie rozpoznawalny, to jednak nadal jest jednym z najgroźniejszych nowotworów u psów. Tak jak w przypadku wszystkich nowotworów, a przede wszystkim tych najbardziej złośliwych – jego leczenie może być pomyślne tylko w przypadku wczesnej diagnozy.
W Polsce brak badań na ten temat, jednak o skali chorób i zgonów z powodu nowotworów u psów, świadczą badania robione w Europie Zachodniej, wg których, co trzeci pies zachoruje na nowotwór, a co piąty nań umrze.
Nowotwory gruczołu mlekowego stanowią ponad połowę wszystkich zmian nowotworowych stwierdzanych u suk. Dlatego też biorąc pod uwagę dane statystyczne okazuje się, że jedna na cztery suki, w ciągu swojego życia z pewnością zachoruje na jakiś nowotwór gruczołu mlekowego. Inne dane statystyczne mówią też ,że połowa tych nowotworów ma złośliwy charakter, z czego ok. połowę stanowią gruczolakoraki. Wynika z tego, że prawdopodobieństwo zachorowania na gruczolakoraka listwy mlecznej jest stosunkowo bardzo wysokie, w porównaniu z innymi schorzeniami. Sprzyja temu brak sterylizacji oraz wielokrotnie powtarzająca się ciąża urojona i podawanie leków hormonalnych.
Jak rozpoznać gruczolaka listwy mlecznej u suki?
Rozpoznanie rodzaju guza jest możliwe na podstawie wyniku badania histopatologicznego tkanki pobranej z guza. Najpierw należy więc wykonać punkcję, lub zabieg chirurgiczny i skierować wycinek chorobowo zmienionych tkanek do badania laboratoryjnego. Mając wyniki badań, lekarz weterynarii może potem ocenić czy dana zmiana wykazuje cechy nowotworu złośliwego, czyli na ile jest prawdopodobne, że konkretny guz jest nowotworem złośliwym. Jeżeli zauważymy w obrębie gruczołów mlekowych naszego psa jakiekolwiek guzki, zawsze powinniśmy potraktować je jakby potencjalnie były zmianą złośliwą i niezwłocznie skonsultować się z lekarzem weterynarii.
Umiejscowienie nowotworów gruczołów mlekowych u suk wykazuje pewne cechy charakterystyczne. Otóż większość tych guzów pojawia się w okolicy dwóch tylnych par sutków. Dlatego też u suk, należy szczególnie uważnie oglądać przede wszystkim tylną część brzucha, sprawdzając to co jakiś czas, szczególnie u suk starszych i w podeszłym wieku, gdyż częstotliwość występowania nowotworów rośnie wraz z wiekiem. Czasem zanim dojdzie do uwypuklenia się guza gruczołu mlekowego, najpierw powiększeniu mogą ulec węzły chłonne w okolicy pachwin. Nie należy lekceważyć zmian występujących także i w tej okolicy (opuchnięcia, stwardnienia, bolesność przy dotyku itp.).
Guzy gruczołu mlekowego występują najczęściej jako pojedyncze, twarde, guzowate rozrosty o średnicy od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów. Skóra nad guzami złośliwymi może ulegać owrzodzeniu. W przypadku wystąpienia przerzutów ( najczęściej do płuc i wątroby), węzły chłonne pachowe i pachwinowe ulegają znacznemu powiększeniu.
Prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu listwy mlecznej u suk rośnie wraz z wiekiem. Większe jest jednak zawsze u suk niesterylizowanych. Natomiast najmniejsze ryzyko (sięgające ok. 0,5%) występuje w przypadku suk wysterylizowanych, będących przed pierwszą w życiu cieczką. Jeśli nie chcemy prowadzić hodowli i rozmnażać swoich suk, warto zapobiegawczo m.in. z tego względu je wysterylizować. Sporadycznie gruczolak listwy mlecznej występuje także u samców i zwierząt młodych. Nowotwory gruczołu mlekowego dotykają jednak gł. zwierząt starszych. Z obserwacji wynika, że czynnikiem predysponującym do rozwoju tego nowotworu jest stosowanie antykoncepcji hormonalnej (progestageny). U 70% suk poddanych długotrwałemu działaniu progestagenów obserwowano nowotworzenie w gruczole sutkowym. U suk stosunek guz złośliwy do niezłośliwego wynosi 1:1. czyli usunięcie guza zanim da przerzuty do innych okolic ciała (np. do węzłów chłonnych, do płuc itp.)
Jak leczy się gruczolaka listwy mlecznej?
Gruczolak listwy mlecznej u suk wymaga niestety wykonania zabiegu chirurgicznego, przy czym leczenie ogranicza się do zabiegu usuwającego guza wraz z marginesem zdrowej tkanki i lokalnymi węzłami chłonnymi, w których często także znajdują się komórki nowotworowe. Guzy nowotworowe wycina się z dużym marginesem zdrowej tkanki. Nieraz należy także wykonać mastektomię, czyli amputację całej listwy mlecznej. Praktykuje się to, gdy rozrosty nowotworowe zajmują znaczną część gruczołu. Nowotwory gruczołu mlekowego zawsze mają tendencje do wzrostu (czasem bardzo szybkiego) i czekanie, aż nowotwór będzie większy, jest niepotrzebnym narażaniem życia zwierzęcia!
Metodami chirurgicznego usunięcia guzów gruczołu sutkowego są:
- lumpektomia (usunięcie pojedynczego guzka z niewielkim zapasem okolicznych tkanek),
- prosta mastektomia (usunięcie zajętego sutka z otaczającą go tkanką gruczołową),
- regionalna mastektomia (usunięcie zajętego sutka oraz sutków przylegających),
- całkowita jednostronna mastektomia (usunięcie całej listwy mlecznej z jednej strony).
Jeżeli druga listwa mleczna jest zmieniona nowotworowo, kolejny zabieg najlepiej jest wykonać po 2-4 tygodniach. Rozległość zabiegu zależy od rozległości zmian w gruczole sutkowym. Jeżeli stwierdzi się mały i pojedynczy guzek, to wystarczy lumpektomia. Jeśli zaś zajęta jest znaczna część gruczołu, należy rozważyć regionalną mastektomię, lub usunięcie całej listwy mlecznej. Przed zabiegiem jest możliwa biopsja (pobranie próbki tkanki) guza lub węzła chłonnego, w celu ustalenia obecności, rodzaju i charakteru guza (złośliwy lub niezłośliwy). Usunięcie guza poprzedzone jest wykonaniem zdjęcia RTG klatki piersiowej, służącemu wykryciu ewentualnych przerzutów, świadczących o zaawansowanym stadium choroby. Zdiagnozowanie zmian przerzutowych źle rokuje. Wtedy dalsze leczenie, w tym zabieg chirurgiczny (czyli usunięcie guza, zanim da przerzuty do innych okolic ciała, np. do węzłów chłonnych, do płuc itp.), są niewskazane, gdyż nie mogą już uratować psa, a narażają go tylko na dalsze, niepotrzebne cierpienia.
Możliwe jest też podjęcie leczenia farmakologicznego, czyli chemioterapia, która nie jest jednak skuteczna w przypadku nowotworów listwy mlecznej u psów. Także inna metoda leczenia – radioterapia – nie poprawia wyleczalności i przeżywalności chorych zwierząt. Spośród trzech metod leczenia raka u psów: operacyjnej, chemio- i radioterapii, w Polsce niedostępna jest tylko ostatnia. Niestety, nie dysponujemy jeszcze odpowiednim sprzętem, który poprawia komfort życia oraz zmniejsza lub usuwa zmiany patologiczne. Stosowanie radioterapii jest obecnie możliwe jedynie za granicą Polski (np. w Wiedniu, w Postojnej na Słowenii, albo w klinice w Hoffheim koło Frankfurtu nad Menem w Niemczech). Po chirurgicznym usunięciu guza, musi być przesłany do pracowni anatomii patologicznej, celem określenia rodzaju nowotworu. Badanie to określa późniejsze leczenie, rokowanie i szanse przeżycia zwierzaka.
Rokowanie zależy od: wielkości guza, miejsca występowania komórek nowotworowych (w tkance gruczołowej lub poza nią, w okolicznych węzłach chłonnych) i stopnia zróżnicowania komórek (im mniej dojrzałe, tym bardziej złośliwe).Jeśli komórki nowotworowe są zdiagnozowane w węzłach chłonnych, to rokowanie jest złe. Guzy o średnicy ponad 3cm, dają nawroty już po 2 latach od chwili wycięcia, u ponad 80% suk. W przypadku zmian mniejszych niż 3cm, nawroty pojawiają się u ok. 35% chorych. Przy wczesnym wykryciu i szybkim leczeniu są dobre efekty. Ok. ½ psów, którym usunięto złośliwy guz listwy mlecznej, żyje dalej przez kolejne dwa lata i więcej po takim zabiegu. U 1 na 5 zwierząt dochodzi jednak do wznowienia nowotworu, gdyż nigdy nie ma pewności, że usunięto wszystkie komórki nowotworowo zmienione i że wykryto wszystkie źródła przerzutów. W takim wypadku, podobnie jak przy wznowieniu przerzutów nowotworów u ludzi, konieczne jest ponowne usunięcie nowopowstałej zmiany. Nigdy nie należy jednak tracić nadziei, jeśli guz nowotworowy odrasta, bowiem ze statystyk wynika, że ponad połowa nowych zmian, ma już niezłośliwy charakter.
Jak zapobiegać gruczolakowi listwy mlecznej – profilaktyka.
Należy systematycznie oglądać psa i nie lekceważyć żadnych guzków pojawiających się na jego ciele. Jeśli mają mniej niż 1 cm średnicy i znikają w ciągu 3-4 tygodni, to nie ma problemu. W przeciwnym razie trzeba udać się do lekarza, który zbada psa i zrobi biopsję. Potem konieczne jest badanie cytologiczne. W przypadku wykrycia jakichkolwiek zmian, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza weterynarii i bezwzględnie stosować się do jego zaleceń. Musimy też wiedzieć, że im szybciej zdecydujemy się i przeprowadzimy zabieg chirurgiczny usunięcia guza nowotworowego u suki, tym pewniejsza jest szansa na uratowanie jej życia. Po usunięciu guza nadal należy kontrolować, czy nie ma przerzutów. U starszych psów (u dużych od piątego, a u małych od ósmego roku życia) warto też robić oznaczenia morfologii w kierunku białaczki, raz w roku USG jamy brzusznej, a u suk – badać listwę mleczną.
Jednak jak już wcześniej zaznaczono – najpewniejszą metodą zapobiegawczą, jest wcześniejsze wysterylizowanie suki (owariohisterektomia). Są różne zdania na temat kiedy to najlepiej zrobić. Wielu fachowców radzi, by sukę wysterylizować jeszcze przed pierwszą cieczką. Tak czy inaczej, zabieg sterylizacji daje 99,5% szansy, że zwierzę nigdy nie zachoruje na nowotwór gruczołu mlekowego. Ponoć zabieg sterylizacji wykonany po pierwszej i przed drugą cieczką, zmniejsza ryzyko zachorowania suki na nowotwory gruczołu mlekowego do 92%. Jednak są też badania naukowe, które temu przeczą. Dlatego jakkolwiek by nie było, zawsze i przede wszystkim należy regularnie sprawdzać i zwracać uwagę na wszelkie zmiany pojawiające się w obrębie sutków i samego gruczołu mlekowego u swojej suki. Trzeba także poważnie traktować wszelkie zmiany i powiększone węzły chłonne w okolicy pach i pachwin psa. Nowotwór wewnątrz ciała można też zauważyć samemu. Wyczuwalne symptomy to np.: nawracające wymioty i biegunka, większe pragnienie (pies więcej pije), częstsze oddawanie moczu.
Przyczyny chorób nowotworowych u psów są podobne, jak u ludzim.in.: zatrute środowisko, wady genetyczne, nieodpowiednie żywienie i styl życia oraz stres. Nawet jeśli pies ma predyspozycje do nowotworu, to i tak jego układ odpornościowy ma szansę obronić go przed tą chorobą. Jednak przewlekły stres może spowodować, że układ ten nie zadziała. Jest też inny czynnik, o którym zapominamy, a moglibyśmy go choć po części wyeliminować. Otóż ratujemy słabe i chore psy, które potem rodzą słabe i kiepskie szczenięta, a potem ich nie sterylizują. Cykl powielania kiepskiego materiału genetycznego powtarza się.
Poza tym, jeśli jakaś rasa występuje rzadko, jest wtedy prawdopodobieństwo pokrewieństwa między rodzicami to z kolei może ujawnić cechy recesywne i doprowadzić do spotkania słabych genów. Dlatego psy rasowe, zwłaszcza te należące do rzadkich ras, są bardziej narażone na nowotwory. Mimo wszystko, ta teza i tak nadal wymaga dokładnych badań. Obecnie na pewno wiadomo jedynie, że są rasy predysponowane do pewnych chorób. Warto wiedzieć, że nieusunięty gruczolak może dać przerzuty do innych okolic ciała, np.: do węzłów chłonnych, do płuc itp.), oraz powodować raka u takich predysponowanych do tego ras jak m.in.: boksery, rottweilery, dobermany, owczarki niemieckie.
Gruczolak listwy mlecznej u suki, Gruczolak listwy mlecznej u suki, Gruczolak listwy mlecznej u suki
