Historia Owczarka niemieckiego jako odrębnej rasy rozpoczęła się w XIX wieku. Początkowo psy pomagały w wypasie stad zwierząt hodowlanych oraz chroniły je przed atakami dzikich zwierząt. Z racji pełnionych funkcji musiały wykazywać się dużą odwagą i szybko przystosowywać się do wszelkich warunków pogodowych.
Owczarki wzbudzały respekty wśród stada. Sprawnie radziły sobie z prowadzeniem owiec i wykazywały wszechstronne zdolności pasterskie. W późniejszym czasie owczarki niemieckie zostały wykorzystane również do stworzenia wszechstronnego psa służbowego dla wojska i policji. W latach 1891-1894 w Niemczech działał związek o nazwie Phylax, którego zadaniem było popieranie hodowli psów użytkowych. Związek działał wprawdzie dość krótko, niemniej bardzo przysłużył się kynologii. Hodowcy zaczęli zwracać uwagę na znaczenie psów pasterskich i ich doniosłą rolę w historii Niemiec.
Pięć lat po rozpadzie związku, w dniu 4 kwietnia 1899 roku, zorganizowano wystawę hodowlaną w Karlsruhe, w której wziął udział pies o imieniu Hektor Linksrhein. Czworonóg stanowił efekt działalności hodowlanej Phylax.
Pies został wykupiony przez Maxa Emila Friedricha von Stephanitz, słynnego hodowcy, który nadał mu nowe imię Horand von Grafrath. W źródłach czytamy, że
Horand ucieleśniał dla entuzjastów rasy spełnienie ich najdroższych marzeń. Był to pies, jak na te czasy, duży (61 cm), o potężnej budowie, pięknych liniach i szlachetnej głowie. Był silny i sprężysty, jak stalowy drut. Jego wspaniałej budowie odpowiadał charakter. Horand był cudowny w posłusznej wierności dla swego pana, był prostolinijny i szczery. Miał naturę gentlemana, połączoną z nieograniczoną pasją życia i pracy. Mimo że nie przeszedł gruntownej tresury w młodym wieku, był przy boku swego pana uważny na jego najmniejsze skinienie. Pozostawiony sam sobie, stawał się skończonym rozrabiaką i niepoprawnym prowokatorem bójek. Zawsze dobrze usposobiony wobec spokojnych ludzi, nieufny, ale nieulękły wobec obcych, uwielbiał dzieci. Jego błędy w zachowaniu były wadami wychowania, nigdy skłonnościami charakteru. Horand cierpiał po prostu na nadmiar niespożytej energii, był szczęśliwy i wniebowzięty, kiedy ktoś się nim zajął – był wtedy najszczęśliwszym z psów."
Horand von Grafrath
Ostatecznie dwa typy psów miały kluczowy wpływ na rozwój Owczarka niemieckiego: Turyński Owczarek z centralnej i północnej części Niemiec oraz Owczarek Wirtemberski z południowych Niemiec. Owczarki od centrum i północy miały lżejsze budowę ciała, stojące uszy i tendencję do zwijania końcówki ogona. Psy pasterskie z południa miały na ogół cięższą budowę ciała i często złożone uszy. Owczarek Turyński, jako pies pracujący, był pełen wigoru i doskonale sprawdzał się w pracach pasterskich. To jednak nie wystarczało hodowcom, którzy z czasem podjęli żmudną pracę wprowadzania psów pasterskich z wyglądu przypominających wilka.
Historia owczarka niemieckiego
Pies został zarejestrowany pod numerem 1 w księdze hodowlanej Owczarków niemieckich. Zaraz za nim wpisano sukę o imieniu Mari von Grafrath z hodowli v.d. Krone, która również trafił w ręce Maxa von Stephanitza. Posiadając parę owczarków można już było zastanawiać się nad utworzeniem klubu hodowlanego. Tak też się stało. Niespełna kilka miesięcy po wystawie Stephanitz wraz ze swoim przyjacielem Arturem Meyerem zorganizowali Verein für Deutsche Schäferhunde (Klub Owczarka Niemieckiego). Stali się tym samym twórcami rasy. Osoby, które są szczególnie zainteresowane historią rasy i chcą dowiedzieć się więcej na temat procesu selekcji i „tworzenia” współczesnych owczarków niemieckich, powinni sięgnąć po obszerną monografię Der Deutsche Schäferhund in Wort und Bild.
Max Emil Friedrich von Stephanitz i Horand von Grafrath
Pierwsze suki przeznaczone do rozrodu były starannie selekcjonowane. Hodowcy wybierali czworonogi, których cechy fizyczne i osobowościowe były zgodne z cechami prezentowanymi przez wzorcowego Horanda.
Niestety, począwszy od roku 1918, w wyniku chowu krewniaczego oraz upodobań niektórych hodowców, hodowla zaczynała przybierać zły kierunek. Na świat coraz częściej przychodziły psy o zawyżonej wysokości w kłębie i stromym kątowaniu. Dzięki sprawnym działaniom Friedricha von Stephanitz, w czasie wystawy, która odbyła się we Frankfurcie nad Menem w 1925 roku, zaprezentowano psa o imieniu Klodo von Boxberg, który spełniał pierwotne założenia hodowlane i odwzorowywał pierwszych przedstawicieli rasy.
Aby proces doboru pozostawał niezakłócony i rasa pozostawała czysta, Max von Stephanitz – w 1992 roku – wprowadził system regularnych przeglądów licencyjnych, w czasie których dokonywano szczegółowej analizy każdego psa przeznaczonego do rozpłodu.
Współczesne owczarki niemieckie
Historia owczarka niemieckiego - podsumowanie
Na skutek jego działań owczarki nie zmieniły swojego wyglądu ani cech osobowościowych przez ponad 100 lat. Max Emil von Stephanitz dokonał jeszcze jednej ważnej rzeczy – wprowadził Owczarka niemieckiego do nowych typów prac takich jak ratownictwo, służba w organach państwowych, np. jako wartownik oraz pilnowanie dobytku właściciela. Możliwość zadebiutowania w nowych rolach przyszła stosunkowo szybko, bo już w czasie I wojny światowej.
W późniejszym okresie doszło do pewnych niekorzystnych zmian w obrębie rasy, niemniej hodowcy bardzo szybko powrócili do pierwotnego standardu.