Zobacz także:
Gdy nasza suczka urodzi wreszcie szczenięta, zwykle wszystko jest w porządku, jednak czasem mogą pojawić się niespodziewane komplikacje. Bywa więc, że suka nie może, nie powinna, lub nie jest w stanie samodzielnie karmić szczenięta, które powinny pić wyłącznie mleko mamy przez okres 3-4 tygodni. Jak zatem karmić szczenięta, jeśli nie może tego robić ich własna mama? Ten artykuł da wam obszerną i jednocześnie wyczerpującą odpowiedź na to pytanie.
Kiedy zachodzi konieczność karmienia szczeniąt butelką?
Karmiąca suka produkuje przez cały okres laktacji nawet 2-3-krotnie więcej mleka niż wynosi jej masa ciała. Suka o wadze 25kg, odchowująca 6 szczeniąt, w trzecim tygodniu ich życia produkuje aż 2 litry mleka dziennie (!) Jej potrzeby energetyczne są przy tym trzykrotnie większe, niż poza okresem ciąży i laktacji.
Powodów dla których suki nie mogą samodzielnie karmić swoich szczeniąt jest kilka. Czasem powodem jest brak mleka, a czasem suka padnie w trakcie porodu lub zaraz po nim (szczególnie gdy jest chora lub już za stara na porody). Osierocone szczenięta musimy karmić wtedy w sposób sztuczny butelką. Czasem zdarzy się też zbyt liczny miot i suka nie jest w stanie wykarmić wszystkich szczeniąt, więc te najsłabsze bez naszej pomocy i dokarmiania sztucznego, po prostu by padły.
Zdarzają się też sytuacje, gdy suka chce karmić, ale nie powinna, gdyż jakość jej mleka jest nieodpowiednia (np. u suk chorych, osłabionych lub młodych). Przy złej jakości mleka, u noworodków rozwija się syndrom niedożywienia, na który składają się: hipotermia (temperatura poniżej 34,5˚C, a nawet poniżej 32˚C), hipoglikemia (spadek stężenia glukozy we krwi) oraz odwodnienie (objawia się poprzez suchość skóry i lepkość błon śluzowych). Od pierwszych chwil po porodzie należy więc bacznie obserwować szczenięta jak i ich mamę i przy jakichkolwiek oznakach nieprawidłowości – bezwzględnie i szybko reagować.
Bywa też i tak, że suka może zagryzać i zjadać szczenięta, niektóre lub nawet wszystkie. Powodem może być stres oraz niepokojenie jej w trakcie porodu i potem. Staje się tak też u suk niestabilnych emocjonalnie, zwłaszcza po cesarskim cięciu. Suki pozbywają się także w ten sposób zbyt dużej liczby szczeniąt w miocie, oraz szczeniąt słabszych i/lub chorych. Niektóre autorytety twierdzą, że zjadanie szczeniąt czy odrzucenie osobników najsłabszych to realistyczna i rozsądna metoda matki na ograniczenie liczby młodych do wykarmienia, co zwiększa szanse przeżycia najzdrowszych szczeniąt z miotu. Mogą to także zrobić młode i niedoświadczone suki, szczególnie jeśli jest to ich pierwszy miot. Jednak zjadanie szczeniąt zdarza się u psów rzadko.
Czasem same szczeniaki nie chcą lub nie mogą ssać mleka matki, np. nie mają odruchu ssania, są zbyt słabe. W każdym przypadku należy zabrać szczenięta od matki i rozpocząć karmienie ich na własną rękę preparatem mlekozastępczym z butelki. Oczywiście należy się w tym względzie także jak najszybciej skonsultować z lekarzem weterynarii.
Jak szczenięta są przystosowane do życia?
W porównaniu z innymi gatunkami zwierząt, szczenięta rodzą się stosunkowo mało rozwinięte i mają słabo zmineralizowany szkielet. Zasadą jest także, że u dużych ras, wydają się słabiej rozwinięte niż w przypadku ras małych.
W pierwszych dniach życia otrzymują wraz z mlekiem matki (pierwsze mleko matki to siara) olbrzymią ilość przeciwciał (uodparniających je na choroby) i jeżeli tego zabraknie, to nie nabędą odporności biernej. Mleko suki zawiera także dość dużo tłuszczu (co najmniej 9%), bo tłuszcz u noworodków stanowi zaledwie 1,5% masy ciała, a po upływie miesiąca powinien stanowić aż 17%. Dlatego aż 50% późniejszego przyrostu masy ich ciała, to przyrost masy tłuszczu.
Karmienie szczeniaka z butelki
Poza pierwszym dniem życia kiedy nowo narodzone szczenię może nieco stracić na wadze ze względu na pozbywanie się pierwszego stolca lub początkowe trudności z ssaniem, szczenię codziennie powinno przybierać na wadze. Utrata masy ciała, brak lub niedostateczne dzienne przyrosty mogą być objawem odwodnienia, niedożywienia (brak mleka, nieumiejętność ssania) czy choroby. Aby mieć pewność, że szczenię przybiera na wadze, należy je codziennie ważyć i zapisywać wynik ważenia na karcie wzrostu.
Jak karmić i postępować ze szczenięciem które suka przestała karmić?
Podstawą leczenia niedożywienia jest ogrzanie zwierzęcia. Musi się to odbywać powoli – od godziny do trzech godzin. Najlepiej owinąć szczeniaczka ciepłym i miękkim ręcznikiem. Należy przy tym uważać, by zostawić mu dostęp do świeżego powietrza, by się nie udusił. Mleko można mu zacząć podać dopiero, gdy temperatura ciała wróci do normy. Można także zastosować termofor lub butelkę z ciepłą wodą, które należy owinąć w ręcznik i położyć pod spód lub z boku, jednak uważając by nie poparzyć lub nie przegrzać szczeniąt.
Gdy matka nie może karmić samodzielnie, należy rozpocząć karmienie szczeniąt butelką. Największy problem stanowi żywienie osesków w ciągu pierwszego tygodnia życia. Musimy wiedzieć, że żaden preparat mlekozastępczy nie zastąpi siary ze względu na brak przeciwciał, dlatego najlepiej podać wtedy noworodkom mleko innej suki (np. będącej w ciąży urojonej, lub oszczenionej mniej więcej w tym samym czasie). Później podstawą żywienia staje się już specjalny preparat mlekozastępczy, który powinien zawierać wszystkie składniki pokarmowe w odpowiedniej ilości i w odpowiednim stężeniu. Nie można go zatem zbyt mocno rozcieńczać, gdyż oseski mogą mieć potem problemy ze spożyciem preparatu w takiej ilości, by w pełni zaspokoił ich potrzeby na składniki pokarmowe. Pamiętajmy, że objętość żołądka u takiego szczenięcia wynosi zaledwie ok. 70 ml/kg). Z kolei preparaty zbyt skoncentrowane (za gęste) mogą powodować odwodnienie. Dodatkowo musimy mieć na uwadze, że konieczne jest częste karmienie szczeniąt butelką, gdyż zapotrzebowanie na płyny u nowo narodzonych osesków wynosi do 180 ml/kg/dzień. Ponadto, preparaty przygotowane w domu, koniecznie powinny być przechowywane w lodówce i muszą być zużyte w ciągu 24 godzin, gdyż potem tracą wartości odżywcze i kisną. Nakarmienie zepsutym pokarmem wywołuje groźne dla zdrowia a nawet życia szczeniąt biegunki.
Szczeniak Berneńczyka karmiony z butelki
Ilość podawanego preparatu mlekozastępczego zależy od wielkości szczenięcia i jego apetytu. Ciepły preparat mlekozastępczy (optymalna temperatura to 37,8˚C) w zależności od wieku oseska, powinien być podawany przynajmniej 4 razy dziennie. Jego ilość należy potem stopniowo zwiększać, tak aby pełną dawkę osiągnąć po dwóch lub trzech dniach. Wtedy szczenię powinno przybierać na wadze mniej więcej w tempie – 1 g przyrostu, na 2-5 g spożytego preparatu mlekozastępczego.
Preparat mlekozastępczy podaje się najpierw co 2, a potem co 3 godziny, za pomocą sterylizowanej butelki ze smoczkiem, najlepiej przeznaczonych specjalnie dla zwierząt, które można kupić w sklepach zoologicznych (np. butelka do karmienia dla szczeniąt i kociąto pojemności 57ml z trzema smoczkami i szczoteczką czyszczącą firmy Trixie). Zastępczo może posłużyć butelka do karmienia mlekiem dla wcześniaków ludzkich. Można też do tego celu użyć strzykawki lub rurki dożołądkowej, jednak są to metody radykalne, gdzie przy pierwszej należy pamiętać, by szczenięciu nie zalać płuc (zachłyśnięcie), a drugą powinien stosować osobiście jedynie lekarz weterynarii. Należy także unikać wkraplaczy do oczu, gdyż wtłacza się przy tym nimi do małych szczenięcych pyszczków za dużo powietrza.
Podczas karmienia butelką najlepiej położyć szczenię na brzuchu, unieść jego głowę do góry i tak ją delikatnie trzymać. Wielkość otworu w smoczku powinna być optymalna i pozwalać jedynie na to, by mleko wydostawało się wolno i kroplami. Po nakarmieniu szczenięcia, należy pobudzić u niego odruch oddawania moczu i kału. Wykonujemy to poprzez masaż podbrzusza, najlepiej wilgotną bawełnianą szmatką. Jeśli tego nie zrobimy, może się pojawić zaparcie. Przeciw zaparciom podajemy szczeniętom wywar z siemienia lnianego. Sztuczne karmienie szczeniąt butelką czasem powoduje także biegunkę, w razie której należy zmniejszyć ilość pokarmu, ewentualnie podać wywar z gotowanej marchewki.
Po nakarmieniu należy szczenię/szczenięta pozostawić w ciepłym miejscu, najlepiej stulone razem i owinięte ciepłym, milutkim ręcznikiem. Jeśli matka nie odtrąca szczenięcia lub szczeniąt, to między karmieniami można je kłaść przy niej, jednak bacznie je wtedy obserwować i odebrać w razie jakiejkolwiek agresji czy innego niebezpieczeństwa ze strony matki (np. możliwość przygniecenia i zaduszenia przez niedoświadczoną sukę pierworódkę).
Karmienie szczeniaka ze strzykawki
Preparaty mlekozastępcze dla szczeniąt
W praktyce opierają się na mleku krowim lub kozim oraz jajach. Dodatek jaj zwiększa całkowitą ilość białka, zmniejszając jednocześnie zawartość laktozy. Jednak w pierwszych tygodniach życia szczeniąt, białko jaja może być przyczyną biegunek, dlatego też preparaty z białkiem jaja należy stosować nieco później, przynajmniej po dwóch pierwszych tygodniach życia. Nie powinno się także podawać serka (twarożku) ziarnistego (typu „cottage”), ale dozwolony jest za to twaróg klasyczny. Źródłem tłuszczu w preparacie mlekozastępczym może być śmietanka krowia lub inna, użyta jako składnik dodatkowy.
Wykorzystanie mleka krowiego w żywieniu osesków jest kontrowersyjne i ogólnie niepolecane. Powodem jest zawartość w mleku krowim zbyt dużych ilości laktozy, które mogą powodować u szczeniąt biegunki. Poza tym, wartość energetyczna mleka krowiego jest niemal dwukrotnie niższa, niż mleka suki. Mleko krowie zawiera też dwukrotnie mniej białka niż mleko suki. Dodatkowo musimy także pamiętać, że mleko krowie jeśli w ogóle je ma, to nie są to przeciwciała typowe dla psich szczeniąt.
Karmienie szczeniąt butelką nie jest czymś strasznie skomplikowanym. Zamiast samodzielnie przygotowywanego preparatu mlekozastępczego można podać wysokoodżywcze produkty gotowe, kupione w gabinecie weterynaryjnym oraz dostępne w sklepach zoologicznych (np. preparat o nazwie Mixol). Preparaty te mają wiele zalet i są najbardziej optymalne do karmienia zastępczego szczeniąt butelką. Do głównych ich zalet należy to, że opracowano je specjalnie do wychowu nowonarodzonych psich szczeniąt. Ponadto, przed wprowadzeniem na rynek, obowiązkowo były przebadane i sprawdzone. Z całą pewnością zawierają także gwarantowaną ilość poszczególnych składników i są wzbogacone w żelazo, którego poziom u osieroconych szczeniąt najczęściej jest zbyt niski i wymaga uzupełniania. Z kolei do ich wad należą: brak przeciwciał, które normalnie znajdują się w siarze (stąd konieczność izolacji szczeniąt od innych psów, aby możliwie jak najskuteczniej zapobiec możliwości zainfekowania szczeniąt chorobami zakaźnymi), oraz brak czynników wzrostu, które są niestety niszczone podczas procesu obróbki technologicznej gotowych preparatów mlekozastępczych (pasteryzacja itp.). Czynniki te są natomiast obecne w każdym świeżym mleku, np. krowim, kozim lub psim. Jak już wcześniej wspomniano, zwykle jednak tych substancji nie ma także i w preparatach przygotowywanych w domu. Dlatego należy mieć świadomość, że żaden preparat zastępczy tak naprawdę nie zastąpi w 100% prawdziwego mleka matki, ale lepsze to niż nic. Właściciele ciężarnych suk zawsze powinni mieć na wszelki wypadek w domu butelkę do karmienia ze smoczkiem.
Jak przygotować preparat mlekozastępczy do karmienia?
Najpierw trzeba wyparzyć butelkę w płynie sterylizującym lub wygotować ją. Potem wymieszać jedzenie i wlać do przygotowanej butelki, a następnie ogrzać do ok. 38˚C zanurzając w naczyniu z ciepłą wodą. Potem, położyć szczenię na brzuchu, unieść jego głowę do góry i trzymając je pod żebra, delikatnie włożyć smoczek do pyszczka. Jego łapki powinny się przy tym swobodnie ruszać, umożliwiając masujący odruch „ugniatania”. W Internecie można znaleźć filmy poglądowe na których pokazano prawidłowe karmienie szczeniąt z butelki, które mogą służyć dużą pomocą wizualną.
