Zespół Aspergera (ZA) to przypadłość, z którą zmaga się wiele osób, niezależnie od wieku. Często, towarzyszy ona ludziom przez całe życie. Osoby z tym zaburzeniem, często mogą rozwijać się zupełnie normalnie, niejednokrotne, nie zauważamy zupełnie tego zjawiska. Nie oznacza to, jednak, że nie trzeba podejmować działań terapeutycznych mających na celu radzenie sobie z tą stosunkowo młodą, bo odkrytą kilkadziesiąt lat temu chorobą. Wśród osób z ZA stosuje się różne rodzaje terapii i sposoby leczenia. Jedną z coraz popularniejszych i niezwykle skutecznych, jest dogoterapia.
Czy posiadanie psa może pomóc w socjalizacji dzieci z ZA? Jaki pies dla dziecka z Zespołem Aspergera będzie najlepszy? Jakie ćwiczenia może wykonywać dziecko wspólnie z psem-terapeutą? Odpowiadamy na najważniejsze pytania związane z dogoterapią w leczeniu Zespołu Aspergera.
Zespół Aspergera to określenie używane do opisana najłagodniejszych przypadków autyzmu. Ma on podłoże neurologiczne i dotyczy głównie zaburzeń funkcjonalnych. Przez to może w znaczącym stopniu utrudniać funkcjonowanie dziecka w grupie rówieśniczej, powodować problemy z koncentracją. Częstą przypadłością dzieci z ZA są także kłopoty z utrzymaniem właściwej postawy i koordynacją ruchów. U dzieci, ale także osób starszych z Zespołem Aspergera, często występuje skłonność do uporczywego powtarzania pewnych zachowań, a ich zakres zainteresowań jest bardzo wąski. Zachowania takie mają podłoże neurologiczne, a samo zjawisko cały czas jest badane i opisywane.
Dzieci z Aspergerem mają kłopoty w relacjach z rówieśnikami, mogą mieć zaburzoną mowę, a także problemy z wizualizacją i wyobraźnią. Dogoterapia w takich przypadkach może przynieść niezwykłe efekty. Należy jednak pamiętać, że jest to wyłącznie jedna z wielu form pomocy osobom z ZA i nie zastąpi kompleksowego leczenia. Mimo to, warto stosować terapię z wykorzystaniem psa, ponieważ ma ona naprawdę sporo zalet, co potwierdzają naukowcy.
Pies dla dziecka z Zespołem Aspergera - Akceptacja bezwarunkowa
Pierwszą z nich jest pełna akceptacja. Jak doskonale wiemy, zwierzęta akceptują nas takimi, jakimi jesteśmy. Dzieciom z Zespołem Aspergera, często stawiamy określone wymagania dotyczące zachowań, postaw czy wykonywania zadań. Chcemy, by dziecko prezentowało określoną postawę. Natomiast pies akceptuje dziecko bezwarunkowo, takim, jakim jest. Dla osoby z ZA taka akceptacja może być niezwykle ważna, ponieważ pozwala stworzyć prawdziwie bliską wieź i kształtuje oraz rozwija sferę emocjonalną.
Dogoterapia – zalety
Zabawa z psem pozwala także kształtować wiele pożądanych postaw społecznych i zachowań. Nieprzypadkowo, dogoterapia wspomaga leczenie i rehabilitację na wielu płaszczyznach. Nawiązanie kontaktu fizycznego między psem, a dzieckiem, może przyczynić się do likwidacji barier w relacjach międzyludzkich. Pies stymuluje rozwój społeczny, psychologiczny, ruchowy, emocjonalny i intelektualny. Nic więc dziwnego, że w leczeniu Zespołu Aspergera, wykorzystuje się niezwykle szeroki wachlarz ćwiczeń z psem. Są to:
· ćwiczenia poprawiające komunikację słowną – rozwijanie mowy stanowi jedna z najistotniejszych elementów pracy z dzieckiem chorym na ZA. Podstawą postępów w komunikacji werbalnej, jest nauka prawidłowego oddychania. Psy doskonale sprawdzają się w roli nauczycieli, gdyż umożliwiają obserwację oddechu. Dobrym pomysłem jest zachęcanie do naśladowania przez dziecko odgłosów i dźwięków, wydawanych przez psa;
· ćwiczenia motoryczne – dzieci z ZA mają często problemy z pracami manualnymi, dlatego tak ważne jest, by ćwiczyć sprawność rąk, ale także całego ciała. Można dokonywać tego poprzez wykonywanie typowych zadań z zakresu pielęgnacji psa. Czesanie go szczotką, zapinanie i zdejmowanie obroży, głaskanie, nalewanie wody do miski. Te i wiele innych czynności, pozytywnie wpływają na koordynację ruchową i motorykę dziecka;
· ćwiczenia ruchowe – dziecko i pies wykonują te same zachowania, np. czołganie się, bieganie, leżenie na plecach, siadanie, wstawanie. Ćwiczenia tego typu pozwalają pracować nad koordynacja ruchową i koncentracją dziecka;
· ćwiczenia słuchowe – dziecko naśladuje odgłosy psa, lub z zasłoniętymi oczami wskazuje, gdzie znajduje się pies, wsłuchując się w wydawane dźwięki;
· ćwiczenia na koncentrację – w tych ćwiczeniach chodzi przede wszystkim o uważną obserwację zachowania psa. Dziecko zapamiętuje i odtwarza poszczególne czynności, wykonywane przez zwierze, jak np. jedzenie lub zabawa;
· ćwiczenia wzrokowe – na podstawie opisywania psa, dziecko nazywa kolory, wskazuje wybrane części ciała psa, pomaga w poszukiwaniu zabawek lub smakołyków.
Podstawą skutecznej i odpowiednio przeprowadzonej dogoterapii, nie tylko w przypadku leczenia ZA, jest odpowiedni dobór ćwiczeń. Każde z nich, powinno uwzględniać indywidualne potrzeby oraz stopień rozwoju dziecka. Należy pamiętać, że dzieci z ZA wykazują duża zróżnicowanie, jeśli chodzi o poszczególne objawy. Jednak podstawą zawsze jest zbudowanie emocjonalnej więzi opartej na akceptacji i zaufaniu.
Pies dla dziecka z Zespołem Aspergera może być nie tylko terapeutą, ale także przyjacielem, o czym często się zapomina. Bezwarunkowa akceptacja, bliskość i zaufanie to cechy, które pomagają w przełamywaniu barier. Z kolei, właściwie dobrane ćwiczenia o skali trudności dostosowanej do możliwości dziecka, pozwolą doskonalić umiejętności dziecka na płaszczyźnie emocjonalnej, społecznej czy intelektualnej.
Zastanawiając się, jaki pies dla dziecka z Zespołem Aspergera będzie najlepszy, warto mieć na uwadze kilka istotnych czynników. Jednym z kluczowych będzie z pewnością charakter pupila. Preferowane są psy o łagodnym usposobieniu i spokojnym temperamencie. Psy, które lubią towarzystwo dzieci, z reguły na więcej im pozwalają. A przecież kontakt fizyczny stanowi podstawę rozwoju emocjonalnego dziecka z ZA. Nie bez znaczenia jest także rozmiar i wiek psa. Jeśli chcemy wybrać psiaka do domu, najlepszym pomysłem będzie pies młody do 1. roku życia. Pies w tym wieku jest już całkowicie samodzielny, jednak wciąż możemy mieć wpływ na jego ukształtowanie. Warto wybierać psy średniej wielkości o niezbyt dużej wadze. Większy pies niechcący mogłyby zrobić dziecku krzywdę lub stać się trudny do opanowania, np. podczas wspólnego spaceru lub zabawy.
