Polski Związek Łowiecki, w skrócie PZŁ, jest organizacją ogólnokrajową, która zrzesza polskich myśliwych (osoby fizyczne i prawne) i tworzone przez nich koła łowieckie w Polsce. Działa w oparciu o ustawę „Prawo Łowieckie” i posiada swój statut. Obecnie PZŁ zrzesza 116.153 myśliwych, z czego 4.113 wstąpiło do niego w ostatnim sezonie.
Historia Polskiego Związku Łowieckiego. Polski Związek Łowiecki istnieje od 1923 r. Jego geneza sięga jednak XIX w. i działalności pierwszych na ziemiach polskich towarzystw łowieckich. W 1923 r. w Warszawie powstał najpierw Centralny Związek Polskich Stowarzyszeń Łowieckich, który przekształcił się w 1929 r. w Polski Związek Stowarzyszeń Łowieckich, a następnie w 1936 r. przyjął nazwę Polski Związek Łowiecki PZŁ.
Początkowo PZŁ działał w oparciu o rozporządzenie Prezydenta RP, którym w czasie powstawania PZŁ był Ignacy Mościcki, z 3 grudnia 1927 r. „O prawie łowieckim”. Rozporządzenie to obowiązywało w całym kraju, za wyjątkiem autonomicznego wtedy województwa śląskiego. PZŁ zrzeszał wówczas zaledwie 11.700 osób, spośród wszystkich 50.000 uprawiających myślistwo na terenie kraju.
W czasie II wojny światowej Polski Związek Łowiecki przestał istnieć. Po wojnie został jednak reaktywowany. Podstawę prawną dla działalności łowieckiej określały wtedy: dekret z 1952 r. „O prawie łowieckim”, a następnie ustawa z 17 czerwca 1959 r. „O hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim”. W aktach tych ustalono, że zwierzyna łowna stanowi własność państwa, obwody łowieckie nie mogą mieć powierzchni niższej niż 3 tys. ha, a uprawianie myślistwa jest dopuszczone wyłącznie dla członków PZŁ. W oparciu o niniejszą ustawę, wypracowany został też tzw. „polski model łowiectwa”, który przyjmował zasadę nadrzędności ochrony i hodowli zwierząt łownych nad ich eksploatacją. Model ten opierał swoją działalność łowiecką na społecznym zaangażowaniu członków PZŁ, którzy byli zrzeszeni w kołach łowieckich, prowadzących gospodarkę łowiecką w dzierżawionych obwodach.
Obecnie działalność Polskiego Związku Łowieckiego reguluje ustawa „Prawo łowieckie” z 13 października 1995 r., wraz z aktami wykonawczymi do tejże ustawy, statutem uchwalonym przez Krajowy Zjazd Delegatów PZŁ, oraz uchwałami i zarządzeniami wydawanymi przez władze i organy związkowe PZŁ.
Polski Związek Łowiecki zajmuje się obecnie prowadzeniem gospodarki łowieckiej, ustalaniem kierunków i zasad rozwoju łowiectwa, monitoringiem łowieckim, wspieraniem i prowadzeniem badań z zakresu łowiectwa (np. w Stacji Badawczej PZŁ, zlokalizowanej w Czempiniu), krzewieniem kultury, w tym tradycji, etyki wśród myśliwych i społeczeństwa, strzelectwem myśliwskim, kynologią (prowadzi i popiera hodowlę psów myśliwskich), sokolnictwem (wspiera hodowlę ptaków łowczych), trofeistyką, jak również prowadzi działalność szkoleniową kandydatów i myśliwych w zakresie myślistwa i strzelectwa łowieckiego. Ponadto, PZŁ współdziała z jednostkami organizacyjnymi i władzami publicznymiw ochronie środowiska naturalnego, zachowania i rozwoju populacji zwierząt dziko żyjących, zwalcza kłusownictwo i szkodnictwo łowieckie, prowadzi działalność wydawniczą i wystawienniczą, prowadzi dyscyplinarne sądownictwo łowieckie.W strukturach PZŁ, na poszczególnych szczeblach funkcjonują komisje rewizyjne, kontrolujące działalność organów związkowych, oraz rzecznicy dyscyplinarni i sądy łowieckie, których zadaniem jest dbanie o przestrzeganie prawa i etyki łowieckiej przez myśliwych.
Ambona myśliwska
Władze Polskiego Związku Łowieckiego. Najwyższą władzą PZŁ jest Krajowy Zjazd Delegatów, który określa główne kierunki działania i zasady realizacji zadań Zrzeszenia. Władzą Związku jest Naczelna Rada Łowiecka, która powołuje organ wykonawczy, jakim jest Zarząd Główny PZŁ. Siedziba władz naczelnych PZŁ znajduje się w Warszawie, przy ul. Nowy Świat 35. Organem prasowym PZŁ jest ukazujący się od 1899 r. ogólnopolski miesięcznik „Łowiec Polski”.
Struktura Polskiego Związku Łowieckiego. Polskę podzielono na 49 okręgów, w których funkcjonują okręgowe rady i zarządy PZŁ. Polski Związek Łowiecki liczy obecnie ponad 100 tys. członków skupionych w 2.503 kołach łowieckich (zrzeszają ok. 95% wszystkich członków PZŁ), które dzierżawią 4.766 obwodów łowieckich.
Niezależnie PZŁ prowadzi też 43 ośrodki hodowli zwierzyny, których zadaniem jest wzorcowa gospodarka łowiecka przy wykorzystaniu osiągnięć naukowych. Ośrodki te prowadzą zarówno prace hodowlane, jak i badawcze. Zasilają też łowiska w rzadsze obecnie gatunki zwierzyny łownej (np. bażant, zając szarak).
W ramach PZŁ, jako specjalistyczna sekcja, działa też Krajowy Klub Sokolników i Ochrony Ptaków Drapieżnych Polskiego Związku Łowieckiego – tzw. „Gniazdo Sokolników”. Jest to wyspecjalizowana sekcja PZŁ, skupiająca miłośników sokolnictwa. „Gniazdo Sokolników” powstało w 1972 r. z inicjatywy Pana Czesława Sielickiego. Wśród pierwszych członków Gniazda Sokolników byli m.in. uczniowie Technikum Leśnego w Tucholi, w którym rok wcześniej Pan Czesław Sielicki stworzył Szkolne Koło Sokolników „Raróg”. Od 1973 r. „Gniazdo Sokolników” corocznie organizuje Międzynarodowe Łowy z Sokołami. Zrzesza obecnie ok. 100 członków, przy czym pełne członkostwo dostępne jest jedynie dla członków PZŁ. „Gniazdo Sokolników” jest ponadto członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Sololnictwa i Ochrony Ptaków Drapieżnych (International Association for Falconry and Conservation of Birds of Prey– IAF).
Polscy myśliwi biorą czynny udział w wielu ważnych działaniach związanych z ochroną przyrody i środowiska naturalnego. Dotyczy to zwłaszcza restytucji zagrożonych gatunków zwierząt takich jak m.in.: żubr, łoś, bóbr, sokół wędrowny, wilk europejski, ryś, głuszec i cietrzew.
Cietrzew (Lyrurus tetrix) w Posce objety ścisłą ochroną gatunkową
Polski Związek Łowiecki jest też jednym z założycieli oraz członkiem Międzynarodowej Rady Łowiectwa i Ochrony Zwierzyny CIC (Council International de la Chasse et de la Conservation du Gibier), której kongresy odbywały się także w Polsce (w 1934 i 1973 r. w Warszawie, oraz w 1993 r. w Krakowie). Od 1994 roku Polska jest także członkiem założonej w 1978 r. Federacji Związków Łowieckich Krajów EWG – FACE (Federation des Associations des Chasseurs de laC.E.E.), pełniącej rolę organu doradczego Parlamentu Europejskiego w zakresie łowiectwa i ochrony zwierzyny.
Polski Związek Łowiecki w całym okresie działalności wypracował wielki, uznany w świecie i uważany za wzorcowy dorobek w dziedzinie gospodarki i prawa łowieckiego, oraz kultury i sztuki łowieckiej. Posiada także doniosłe zasługi w krzewieniu i rozwoju tradycji oraz etyki łowieckiej.
Odznaczenia łowieckie PZŁ. Istniejący w PZŁ system odznaczeń łowieckich, nawiązuje do chlubnych tradycji organizacji sięgających jeszcze lat dwudziestych XX w. Na system ten składają się:
- „Złom” – odznaczenie łowieckie„Honorowy Żeton Zasługi”, skrótowo nazywane „Złom”, ustanowione 28 listopada 1929 r. uchwałą Wydziału Wykonawczego Polskiego Związku Stowarzyszeń Łowieckich.
- „Medal Zasługi Łowieckiej” – regulamin przyznawania medali zasługi łowiectwazostał zatwierdzony przez Wydział Wykonawczy 11 grudnia 1929 r. Dzień ten został uznany za datę ustanowienia istniejącego do dzisiaj „Medalu Zasługi Łowieckiej”. Medal ten posiada trzy stopnie:III stopień– Brązowy „Medal Zasługi Łowieckiej”,II stopień– Srebrny „Medal Zasługi Łowieckiej”,I stopień– Złoty „Medal Zasługi Łowieckiej”.
Polowanie z sokołem
- „Odznaka Za zasługi dla Łowiectwa” – odznaka została ustanowiona przez X Krajowy Zjazd Delegatów PZŁ w 1966 r.Odznakę tą nadaje się osobom i instytucjom spoza Zrzeszenia PZŁ, za popularyzację i upowszechnianie idei łowiectwa w społeczeństwie.
- „Medal Św. Huberta” – ustanowiono go w roku jubileuszu 70-lecia PZŁ, uchwałą Naczelnej Rady Łowieckiej PZŁ, w dniu 16 grudnia 1992 r. To najmłodsze odznaczenie łowieckie, które nadaje się za szczególne osiągnięcia w zakresie propagowania kultury i sztuki łowieckiej, a w szczególności za: prace naukowe, dorobek literacki i publicystyczny oraz osiągnięcia w sztuce o tematyce łowieckiej, osiągnięcia szkoleniowe, popularyzację wiedzy, tradycji i kultury łowieckiej. Medal ten jest nadawany przez Kapitułę Odznaczeń Łowieckich co 5 lat, z datą 3 listopada, począwszy od 1993 r.Medal został zaprojektowany przez małżeństwo plastyków Rosanę i Andrzeja Nowakowskich, a wykonany w warsztacie grawerskim inż. Ludwika Kozerskiego.Pierwsze pięć sztuk wykonano w srebrze, następne w srebrzonym i platynowanym tombaku. Wszystkie medale są numerowane, tymi samymi numerami opatrzone są też legitymacje.
- „Medal za 50 lat członkostwa w PZŁ” – to pamiątkowy medal nadawany za 50 lat członkostwa w PZŁ.
- „Odznaka Klubu Kolekcjonera i Kultury Łowieckiej” – odznaczenie propagujące krzewienie kultury sztuki o tematyce łowieckiej.
Polowanie z psem
Skład Kapituły Odznaczeń Łowieckich oraz sposób podejmowania uchwał, określa Statut Polskiego Związku Łowieckiego. Siedziba Kapituły jest jednocześnie siedzibą Polskiego Związku Łowieckiego. Medale i odznaczenia przyznawane są za: wydajną i długotrwałą pracę organizacyjną w organach i władzach Polskiego Związku Łowieckiego,osiągnięcia w gospodarce łowieckiej ze szczególnym uwzględnieniem hodowli i ochrony zwierzyny, ewidentne rezultaty w ochronie środowiska, prace naukowe, dorobek literacki i publicystyczny oraz osiągnięcia w sztuce o tematyce łowieckiej, walkę z kłusownictwem, osiągnięcia szkoleniowe, popularyzację wiedzy tradycji i kultury łowieckiej, osiągnięcia w strzelectwie myśliwskim, znaczące osiągnięcia w hodowli i tresurze psa myśliwskiego, postawę etyczną.
Strój organizacyjny członka PZŁ. Strój organizacyjny członka PZŁ składa się z marynarki, letniej koszuli i spodni (dla pań spódniczki) koloru zielonego oraz płaszcza jesienno-zimowego, uszytych według wzoru zatwierdzonego przez Naczelną Radę Łowiecką NRŁ. Do stroju obowiązuje biała koszula, zielony gładki krawat, na którym ewentualnie może być umieszczone logo PZŁ, czarne buty, czarny pasek oraz czarne lub ciemnozielone skarpetki. Do stroju przynależy zielony sznur, zakończony ozdobną metalową kocówką z oznakami PZŁ (wg wzoru zatwierdzonego przez NRŁ), noszony z prawego ramienia, do pierwszego od góry guzika zapinającego marynarkę. Uzupełnieniem stroju może być kordelas zawieszony pionowo na rapciach, wzdłuż szwu lewej nogawki spodni, tak aby rękojeść była widoczna na tle marynarki. Umieszczone na kołnierzu dystynkcje (złote, srebrne lub zielone), określają pozycję myśliwego w organizacyjnej hierarchii PZŁ. Po wygaśnięciu pełnienia funkcji, prawo noszenia dystynkcji pozostaje. Dystynkcja różni się jednak wówczas od dotychczasowej, brakiem obszycia obrzeża. Nie dotyczy to Prezesa NRŁ i Łowczego Krajowego, którzy dożywotnio zachowują noszone dystynkcje.