Instynkt pasterski należy przypuszczalnie do najbardziej złożonych instynktów i w związku z tym degeneruje się szybciej niż chociażby instynkt psów myśliwskich. Zachowaniu instynktów służą próby pracy. Niektóre rasy, aby uzyskać interchampionat (Międzynarodowy Championat Piękności), muszą zaliczyć próby zgodne z użytkowością wskazaną w standardach FCI. W grupie 1. trzy rasy muszą przejść obowiązkowe próby pasterskie – border collie, kelpie i owczarki pirenejskie. Niektóre rasy w obrębie tej samej grupy muszą zaliczyć natomiast próby pracy obrończej: owczarek niemiecki, owczarki belgijskie, briard, beauceron i owczarek pikardyjski, bouvier flandryjski i ardeński oraz czechosłowacki wilczak. Ekwiwalentem dla próby pracy obrończej są próby pasterskie.
Border collie podczas próby instynktu pasterskiego
W Polsce zanim pies przystąpi do prób pracy pasterskiej, musi zaliczyć próbę instynktu pasterskiego, która nie wymaga przygotowania. Dopiero po zdaniu PIP pies może podejść do egzaminu pracy psa pasterskiego I stopnia. Istnieją trzy stopnie wyszkolenia takiego psa, z założeniem że aby przejść do klasy wyższej, musi zaliczyć start w klasie niższej. Egzaminy mają na celu sprawdzenie umiejętności prowadzenia stada w różnych okolicznościach: separowania zwierząt, wprowadzania do zagrody, zbierania stada, grupowania etc. Oprócz egzaminów przeprowadzane są także zawody pasterskie w stylu angielskim, tzw. trial, w których mogą startować psy różnych ras. Największe szanse mają border collie i kelpie. Innym typem konkurencji są zawody farmerskie, które mają imitować pracę na farmie.
Wykonane zadanie przez psa Boder collie podczas PIP
Na czym polega próba instynktu pasterskiego (PIP)?
Próba Instynktu Pasterskiego (PIP) polega na sprawdzeniu typowych dla psów pasterskich cech psychicznych. Minimalny wiek psa, który ma zostać poddany próbie, wynosi 9 miesięcy. Pozytywnie zaliczona próba daje możliwość przystąpienia do egzaminu Pracy Psa Pasterskiego w Klasie I.
Podczas próby sędziowie oceniają instynkt psa oraz jego zachowanie przy zwierzętach gospodarskich, biorąc pod uwagę:
- koncentrację
- zainteresowanie wypełnianym zadaniem
- pozycję w jakiej pies pracuje
- odporność psychiczną – pies nie może być lękliwy ani okazywać oznak agresji
- zachowanie w stosunku do zwierząt, którymi się opiekuje
- balansowanie (ustawianie się w pozycji „godzina dwunasta”, czyli dokładnie z odwrotnej strony stada niż pasterz)
- utrzymanie zwierząt w stadzie
- posłuszeństwo, reagowanie na komendy wydawane przez pasterza
Utrzymanie stada owiec przez Border collie podczas PIP