Prostata i problemy jąder u psów

     W telewizji bardzo często zobaczyć można reklamy środków na problemy z prostatą u mężczyzn. Jest też wiele kampanii społecznych i programów zachęcających mężczyzn do wizyt u lekarzy urologów, w celu kontroli stanu zdrowia układu moczopłciowego. Warto sobie w tym momencie zadać pytanie - czy u psów także mogą występować podobne problemy jak u ludzi?

Otóż niestety chora prostata i problemy jąder u psów mogą występować! Dotyczą wtedy oczywiście jedynie psów samców.

     Prostata i problemy jąder u psów to wcale nie taki rzadki problem, za to poważny w rokowaniach. Ten artykuł przedstawi najczęściej występujące dolegliwości ze strony prostaty i jąder u psów. Scharakteryzuje objawy tych schorzeń, ich przyczyny oraz możliwości leczenia.

    Choroby gruczołu krokowego (zwanego prostatą) u psów. Prostata zwana też gruczołem krokowym, to dodatkowy narząd płciowy, swoją budową anatomiczną zbliżony do ludzkiej prostaty.

Najczęstszymi przypadłościami chorobowymi, jakie dotykają ten organ są:

• łagodny przerost prostaty,
• ostre lub przewlekłe stany zapalne,
• torbiele,
• cysty,
• ropnie, oraz
• rzadziej występujące nowotwory prostaty.

     W większości przypadków są one związane z zaawansowanym wiekiem zwierząt. U młodych psów gruczoł prostaty otacza cewkę moczowa u podstawy pęcherza moczowego i jest położony w jamie miedniczej. Wraz z rozwojem zwierzęcia przesuwa się do tylnej części jamy brzusznej.

   Do swojego rozwoju i spełniania odpowiednich funkcji, prostata fizjologicznie potrzebuje testosteronu, czyli hormonu płciowego, wydzielanego przez jadra dojrzewających płciowo zwierząt. Przy pomocy produkowanego przez prostatę enzymu 5-alfareduktazy, testosteron zostaje przekształcany do dihydrotestosteronu, czyli właściwej substancji pobudzającej komórki pęcherzykowe prostaty do ich namnażania się. Jednak ciągła i pobudzana hormonalnie proliferacja (namnażanie się) komórek pęcherzykowych prostaty, prowadzi do hyperplazji i hypertrofii (przerostu) całego gruczołu (ang. benign prostatic hyperplasia). To z kolei powoduje komplikacje zdrowotne typowe dla tego gatunku zwierząt. W efekcie takich zmian, wszystkie schorzenia prostaty powodują powiększenie lub zapalenie prostaty i maja bardzo podobne objawy kliniczne.

     Objawy zmian patologicznych w obrębie gruczołu prostaty, początkowo mogą być słabo zauważalne. Poza tym, właściciele psów często nie zwracają w ogóle uwagi na kolor oddawanego przez psa kału i moczu podczas spacerów. Tymczasem, przy tej chorobie zdarza się często, że jest on podbarwiony krwią, gdyż okresowo u psa pojawia się krwiomocz. Świadczyć to może o nawracającym stanie zapalnym dróg moczowych. Dodatkowo psy mają też bolesne problemy z oddawaniem moczu z powodu okresowych, nawrotowych infekcji dróg moczowych. Infekcje bakteryjne wywołują gł. Brucella canis i pozostałe bakterie będące stałą florą bakteryjną narządów rodnych i moczowych: E. Coli, Proteus spp., Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Mycoplazma spp., Ureoplazma spp. Bardzo rzadko zdarza się nawet kompletna obstrukcja cewki moczowej. Jednak wprzeciwieństwie do mężczyzn, u psów częściej pojawiają się problemy przy oddawaniu kału.

     Ropnie prostaty u psa powstają gdy bakterie zaczynają kolonizować cysty prostaty. Ropnie te występują znacznie rzadziej, ale mogą być bardzo niebezpieczne ze względu na możliwość wywołania zapalenia otrzewnej, sepsy i szoku septycznego. Zmiany neoplazmatyczne pojawiają się zwykle u psów wieku powyżej 7 lat u ras średnich i dużych.

    Anatomiczne objawy chorób prostaty u psa to rozrost tego gruczołu w stronę prostnicy jelita grubego i jego ucisk na ten narząd. Kał jelita grubego staje się wówczas cienki i tasiemkowy. Pies ma wtedy problemy jelitowe, zaparcia i obserwuje się u niego napinanie się podczas defekacji (wypróżniania się), oddawanie małych ilości kału, oraz stałe zainteresowanie okolica odbytu. Problemy z zatwardzeniem i z wydalaniem kału to najpewniejsze wskaźniki informujące o wystąpieniu chorób prostaty. Jeśli opisany proces zmian patologicznych zachodzących w prostacie trwa długo, to organ ten staje się coraz bardziej, a nawet znacznie powiększony. Częste i mocne napinanie się psa w czasie oddawania stolca, może doprowadzić nawet do powstania przepukliny okołoodbytowej, co jest skrajnym, aczkolwiek częstym przypadkiem w tym stanie zaawansowania choroby. Przepuklina okołoodbytowa jest widoczna w postaci znacznego uwypuklenia okolicy odbytu.

    Inne objawy towarzyszące chorobom prostaty, to problemy w poruszaniu się oraz kulawizny i związana z nimi niechęć do wstawania. Jak należałoby się spodziewać, mogą także wystąpić problemy z płodnością psów reproduktorów (u psów niekastrowanych). Także ogólny stan zdrowia psa ulega w tym czasie pogorszeniu, co objawia się podwyższoną temperaturą ciała, apatią, ociężałością, brakiem apetytu i zwiększonym pragnieniem.

   W badaniu weterynaryjnym początkowo ciężko jest jednoznacznie znaleźć przyczyny wpływające na powstanie wyżej wymienionych zmian i objawów. Wstępnie przyjmuje się, że mogą one występować na tle bakteryjnym, hormonalnym lub środowiskowym. Wiele zależy w tym czasie także od samych właścicieli psów, którzy powinni zawsze obserwować swoje psy i zwracać uwagę na wszelkie oznaki niedomagania, czy chociażby złego samopoczucia. Jest to szczególnie ważne w przypadku psów starych, rekonwalescentów po przebytych chorobach, chorych na choroby nieuleczalne itp. Jeżeli zauważymy jakieś niepokojące nas objawy u swojego pupila, należy się wtedy udać do lekarza weterynarii, w celu zdiagnozowania przyczyn takiego stanu u psa.

Istnieje wiele możliwości badania i leczenia prostaty u psów

    Do oceny kondycji prostaty u psów wykorzystuje się kilka technik m.in.:

• rektalne badanie palpacyjne,
• badania cytologiczne,
• badania bakteriologiczne wydzieliny gruczołu prostaty,
• badania ultrasonograficzne do określenia wielkości gruczołu prostaty i patologicznych zmian neoplazmatycznych.

W przypadku infekcji bakteryjnych, nieodzowne jest podawanie odpowiednich antybiotyków, jednak po uprzednim wyselekcjonowaniu bakterii chorobotwórczych i przeprowadzeniu testu na antybiotykowrażliwość.

      Jeśli choroby prostaty zostaną stosunkowo wcześnie rozpoznane i zostanie podjęte ich leczenie, nie będą wtedy zagrażać życiu psa. Wyjątek stanowią zmiany na tle nowotworowym. Dlatego nie należy czekać na dalszy rozwój wypadków i jak najszybciej podejmować leczenie, gdyż w bardzo zaawansowanych i zaniedbanych stanach chorobowych, pojawiają się zmiany nowotworowe. W przypadku ropni i zmian nowotworowych można chirurgicznie usunąć cały gruczoł (prostatectomy), lecz w przypadku zdiagnozowania bardzo agresywnej u psów adenocricinomy, ze względu na możliwość wystąpienia przerzutów, rokowania są złe. Adenocarcinoma jest najczęściej występującym nowotworem prostaty. Klinicznie objawia się problemami z oddawaniem kału i czasem moczu oraz krwiomoczem, a także bolesnością krocza i asymetrycznością prostaty podczas badania rektalnego. O sposobie leczenia zadecyduje lekarz weterynarii, który określa zaawansowanie choroby oraz wprowadza najlepszy dla danego psa profil farmakologiczny lub chirurgiczny.

Choroby jąder u psów

     Narządami płciowymi drugorzędowymi u psów są zewnętrzne narządy płciowe, do których u samców należą – penis oraz jądra ukryte w worku mosznowym (w mosznie). W tym artykule opisano choroby jąder. Najczęstszymi dolegliwościami dotykającymi te bardzo wrażliwe dla każdego samca narządy płciowe są:

• wnętrostwo,
• stany zapalne ostre i przewlekłe,
• atrofia,
• zwłóknienia,
• zmiany nowotworowe.

Objawy wyżej wymienionych schorzeń są różnorodne. Poniżej pokrótce je scharakteryzowano. Ponieważ u samców ssaków występują dwa jądra, może u nich wystąpić wnętrostwo jednostronne lub obustronne. Wprzypadku wnętrostwa jednostronnego lub obustronnego następuje brak jednego lub obu jąder w worku mosznowym, lub, jeśli jądro utknęło w czasie stępowania w kanale pachwinowym, występuje wtedy zmiana przypominająca guz, zlokalizowana w pachwinie zwierzęcia.

     Jeśli chodzi o objawy stanów zapalnych jąder u psa, to obserwujemy podwyższoną temperaturę ogólną organizmu oraz temperaturę w okolicy jąder. Występuje także posmutnienie, wzmożone pragnienie, opuchlizna jąder i ich bolesność w czasie omacywania. Może też wystąpić zaczerwienie moszny (worka mosznowego). W zależności czy jest to stan zapalny ostry, czy też przewlekły – wymienione objawy są bardziej lub mniej ostre i nasilone.

     Atrofia, zwłóknienia i zmiany nowotworowe okolicy jąder i worka mosznowego, należą do tzw. zmian zwyrodnieniowych. W przypadku ich wystąpienia u psów, najczęściej obserwuje się dysproporcję w wielkości i kształcie jąder. Jądra mogą być wtedy powiększone, czasem nawet do znacznych rozmiarów. Mogą także ulec pomniejszeniu. Inne objawy towarzyszące zmianom nowotworowym w jądrach, to zmiany dermatologiczne, objawiające się np. charakterystycznymi, symetrycznymi wyłysieniami.

    Zdarza się, iż właściciele nie zauważają toczących się procesów chorobowych u swoich psów (reproduktorów), gdyż schorzenie może dotyczyć np. tylko jednego jądra, przy czym drugie funkcjonuje prawidłowo i pies reproduktor spełnia swoją rolę skutecznie zapładniając suki. Najczęściej jednak u chorych psów dochodzi do obniżenia płodności lub nawet bezpłodności.

Przyczyny patologii jąder są podobne jak w przypadku prostaty. Mają więc tło bakteryjne lub wirusowe oraz hormonalne. Przyczynami mogą być także wady wrodzone, oraz urazy i wpływ środowiska. Tak jak i w przypadku prostaty, tak samo i w przypadku schorzeń jąder – jeżeli tylko zauważymy jakikolwiek nieprawidłowości w wyglądzie czy w zachowaniu się psa, a tym bardziej, jeśli zmiany te będą dotyczyły wyglądu i wielkości jąder, natychmiast powinniśmy udać się do lekarza weterynarii. Po wykonaniu przez lekarza prowadzącego badań diagnostycznych, zadecyduje on o sposobie leczenia psa.

Uważa się, że choroby jąder oraz prostaty nie stanowią zagrożenia dla życia zwierzęcia, jeżeli nie są procesami nowotworowymi. Pamiętajmy jednak, że jeśli stan chorobowy zostanie zauważony za późno, lub jeśli zbagatelizujemy oznaki i nie zgłosimy się go przychodni weterynaryjnej, lub pójdziemy tam zbyt późno – rokowania będą raczej niepomyślne, gdyż przewlekle stany chorobowe prostaty i jąder przechodzą zwykle w stan nowotworowy, który jak wiadomo jest trudny do wyleczenia, a w tak zaawansowanym stanie, z reguły jest niewyleczalny.

W trudniejszych i zaawansowanych przypadkach, jedynym sposobem leczenia jest konieczność przeprowadzenia u psa zabiegu kastracji. Usuniecie jader powoduje brak produkcji progestronu i dihydroprogestronu, co wyhamowuje całkowicie procesy proliferacyjne w prostacie i powoduje powolne jej obkurczanie się. Natomiast u psów używanych do rozrodu, zamiast kastracji można zastosować środki farmakologiczne podawane przez 5-6 tygodni, które nie wpływają negatywnie na jakość nasienia (blokery 5-alfareduktazy, np. megastrol).

Podsumowanie

     Prostata i problemy jąder u psów to często spotykane schorzenia. Bardzo duża częstotliwość ich występowania, szczególnie u psów niekastrowanych, jest jednym z najważniejszych powodów medycznych dla których wykonuje sie zabiegi kastracji. Odstępstwem są gł. psy używane do rozrodu. Pamiętajmy zatem o zdrowiu swoich pupili i przy podejmowaniu decyzji o zabiegu kastracji, nie kierujmy się fałszywymi przesądami. Może to być przecież warunkiem uratowania swojemu psu życia. Pies z powodu utraty jąder nie odczuwa ani dyskomfortu fizycznego, ani psychicznego. Jedynym objawem ubocznym kastracji, jest niemożność pełnienia funkcji rozrodczych oraz tendencja do tycia, którą jednak z łatwością można kontrolować poprzez właściwą dietę i spacery.