Udostępnij ten artykuł.

Psie konstelacje (Mały Pies, Syriusz, Wielki Pies, Psy Gończy)

Psie konstelacje - Mity i legendy

Najjaśniejsza gwiazda gwiazdozbioru Wielki Pies (alfa Canis Majoris, α CMa) miała bardzo duże znaczenie dla starożytnych Egipcjan. Syriusz był charakteryzowany jako boska gwiazda i czczony przez prosty lud. Znaczenie gwiazdy było podwójne: symboliczne oraz wyznaczające upływ czasu. Pierwszy wschód, który miał miejsce rok rocznie 15 czerwca, zwiastował zwiększenie poziomu wód Nilu, co było niezwykle ważna wiadomością dla ludności zamieszkującej tereny nadrzeczne. Regularne wylewy sprawiły, że gleby były żyzne i mogły obrodzić w przyszłości. W dziejach starożytnego Egiptu postać Syriusza była kojarzona z boginią Izydą. Symbol psa pochodzi natomiast z okresu wcześniejszego, kiedy gwiazda była utożsamiana z Anubisem – bóstwem o głowie szakalabadź psa. Grecy kojarzyli gwiazdozbiór psa z myśliwskim psem Oriona – beockiego olbrzyma, który towarzyszył mu w polowaniu wraz z Małym Psem.   

Takież Pies idzie za nim, z różnych gwiazd złożony,
Bo brzuch u niego śmiady, lecz w pysku czerwony,
Okrutny płomień gore; stądże mu Grekowie
Syrius imię dali w swojej zacnej mowie.
Tego, gdy z słońcem wznidzie, szczepy nie omylą,
Co słabą żywność mając, w list się tylko silą;
Bo każdy do korzenia promieniem przerazi,
Zdrowym posiłek daje, mdłe do końca kazi.
Tego i zachód czuje; na drugich nam mało.
Bo te nie tak szkodliwe, tylko znaczą ciało.

 

Jana Kochanowskiego dzieła polskie: wydanie kompletne opracowane przez Jana Lorentowicza, Warszawa 1919

Psie konstelacje - psy gończe

Gwiazdozbiór Psy gończe łac. Canes Venatici

Gwiazdozbiór Psów Gończych (łac. Canes Venatici) to gwiazdozbiór wydzielony z Wielkiej Niedźwiedzicy przez Heweliusza wyobrażający dwa psy pasterskie. Psy, trzymane na smyczy przez mitycznego Wolarza, mają poganiać niedźwiedzice, które stale obracają sferę niebieską – to rzecz jasna interpretacja symboliczna.

Zwykli obserwatorzy mogą dostrzec około 30 obiektów niebieskich. W Polsce możemy je podziwiać w okresach zimowym, wiosennym i letnim. Zgodnie z tradycją gwiazdozbiór jest dzielony na dwie części: południową (psa Charę) i północną (psa Asteriona). Najjaśniejsza gwiazda konstelacji nosi nazwę Cor Caroli (Serce Karola) na cześć angielskiego króla Karola II.

Konstelacja Wielki pies

Gwiazdozbiór Wielkiego psa łac. Canis Maior

Mały Pies (łac. Canis Minor, dop. Canis Minoris) to niewielki gwiazdozbiór usytuowany w pobliżu równika niebieskiego. Liczba obiektów dostrzegalnych gołym okiem nie jest zbyt okazała - zwykły obserwator może dostrzec ok. 20 gwiazd. W Polsce gwiazdozbiór może być podziwiany w okresach zimowym i letnim. 

A skąd dziwna nazwa gwiazdozbioru? Wedle legend wyobraża on jednego z psów Oriona – mitologicznego beockiego olbrzyma – który towarzyszył mu w czasie polowania z Wielkim Psem.  W micie attyckim gwiazdozbiór kojarzony jest zwyczajowo z Majrą – psem Ikariosa, który wsławił się uprawą winorośli, z których wyrabiano wysokiej jakości wino. Pies miał trafić na niebo w nagrodę za odnalezienie swojego pana, a właściwie jego zwłok, po jego nieszczęśliwej śmierci z rąk pijanych pasterzy.

Charakterystyka ważniejszych obiektów (dla zainteresowanych)

Gwiazda α Canis Minoris, wschodząc wyprzedza najjaśniejszą gwiazdę, Syriusza, co wyraża jej grecka nazwa - Procjon. Najjaśniejsza gwiazda w konstelacji, o jasności 0,37m i odległości 11,36 lat świetlnych. Stanowi układ podwójny. W skład wchodzi gwiazda ciągu głównego o typie widmowym F5IV-V oraz biały karzeł o typie widmowym DA. Masy składników wynoszą 1,41 i 0,6 masy Słońca. Ona sama jest ósmą co do jasności i szesnastą pod względem odległości od Słońca gwiazdą całego nocnego nieba. Wraz z sąsiednimi jasnymi gwiazdami zimowych konstelacji Procjon składa się na „zimowy sześciokąt”, którego kolejne wierzchołki wyznaczają: Kastor, Kapella, Aldebaran, Rigel oraz Syriusz.

Gomeisa (β CMi) to gorąca gwiazda ciągu głównego. Jej masa wynosi 3 masy Słońca. Jest nieregularną gwiazdą zmienną należącą do grupy Gamma Cas.

Tagi artykułu: