Psy myśliwskie na lisy zaliczane są do różnych kategorii myśliwskich. Obejmują przede wszystkim psy z kategorii norowców, lecz nie tylko. Norowce to psy najlepiej przystosowane do polowań na lisy. Wpuszcza się je do korytarzy lisiej nory, z których mają za zadanie wypędzić (wypłoszyć) lisa. W tym czasie myśliwi ustawieni przy każdym z kilku wyjść z lisiej nory, oczekują na uciekające lisy i strzelają do wychodzących. Co jednak, gdy poluje się na lisa z tzw. zasadzki w polu? Wabiąc go dodatkowo przy tym gwizdkiem imitującym np. pisk myszy lub rannego zająca? A co, gdy myśliwy do lisa strzelił, lecz trafił go niedokładnie i ranny postrzałek zaczął dalej uciekać? Takiego postrzałka należy dopaść i dostrzelić, a wytropić postrzałka może tylko pies myśliwski. Wtedy przydatnym więc będzie już nie tylko norowiec.
Psy myśliwskie to grupa psów różnych ras, które są w różny sposób użytkowane przez myśliwych jako pomoc w polowaniu. Do polowań na lisy wykorzystuje się psy, mające pewne wrodzone cechy instynktu, które predysponują je do tego celu użytkowego. Chodzi tu o psy predysponowane do polowań na drapieżniki i zwierzęta futerkowe. Oczywiście psy takie muszą zostać najpierw ułożone do tego typu polowania. Tak wąska kategoria specjalizacji nie jest jednak opłacalna, dlatego też są to psy różnych kategorii i to bez względu na rasę. Jakie psy nadają się więc do polowań na lisy prócz norowców?
Psy myśliwskie na lisy – kategorie. Rozróżnia się wyspecjalizowane kategorie psów myśliwskich. Wedle podziału psów myśliwskich ze względu na cechy wrodzone, najlepszymi psami do polowań na lisy będą norowce, jak i psy wystawiające (należą tu tylko wyżły) oraz psy niewystawiające (należą tu pozostałe rasy myśliwskie). Pies wystawiający świetnie poradzi sobie z wyszukaniem i lokalizacją postrzałka, którego idealnie wystawi jeśli ten uciekł i padł gdzieś dalej lub ukrył się np. w jakichś chaszczach. Pies niewystawiający będzie tropił uciekającego lisa oraz będzie go aportował po strzale.
Wedle podziału obejmującego zakres pracy psa i jego przydatności do poszczególnych rodzajów polowań, świetnie do polowań na lisy nadają się:
- norowce – to psy predysponowane do wypłaszania lisów, królików i innej zwierzyny zamieszkującej nory, jednak tu nadawać się będą wyłącznie te rasy, które są stworzone m.in. w celu polowania na lisy (np. jamniki, teriery), nie będą się natomiast nadawać psy, które służą do polowań na mniejsze dzikie zwierzęta mieszkające w norach (np. jamnik króliczy, wyspecjalizowany do polowania na dzikie króliki);
- wyżły – to psy przeznaczone do aportowania, do wyszukiwania i do polowania w wodzie, najlepsze są gł. te bardziej agresywne łowiecko na drapieżniki (czyli np. wyżeł niemiecki szorstkowłosy i czeski fousek);
- legawce – to psy wystawiające zwierzynę przy pomocy tzw. górnego wiatru, czyli wyżły, pointery i setery (np. seter irlandzki, pudelpointer), jednak legawce, jeśli nie są przyuczone także do dalszych czynności związanych z polowaniem na lisy, a więc dojściem i ostatecznym wystawieniem a później aportowaniem postrzałka, nie będą tu zbyt przydatne;
- aportery – to psy aportujące, przy czym mogą to być przyuczone do aportu psy różnych ras myśliwskich, jednak lisy są dosyć duże, więc najlepsze będą psy co najmniej średniej wielkości, a najlepiej duże (czyli np. retrivery, wyżły szorstkowłose);
- gończe – to psy przeznaczone do pogoni za zwierzyną, które będą nadawały się np. do pogoni za postrzałkiem lub do pogoni za lisem na polowaniu w stylu angielskim, gdzie sfora psów gończych goni uciekającego lisa aż do momentu osaczenia go w miejscu, w którym podążający za psami myśliwi go zastrzelą (np. gończy polski, gończy Hamiltona);
- tropowce – to psy predysponowane do tropienia zwierzyny po zostawionych przez nią śladach, czyli tropach, tu np. lisa postrzałka jak i niezranionego lisa, do momentu jego zatrzymania w miejscu, także idealne do polowań w sforze w stylu angielskim – np. bloodhound);
- posokowce – to psy przeznaczone do poszukiwania postrzelonej zwierzyny głównie czarnej oraz płowej, ale przyuczone będą także świetnie poszukiwać lisie postrzałki (np. posokowiec bawarski)
Wyżeł węgierski z lisem
Wedle podziału ze względu na predyspozycje rasy oraz rodzaju wytresowania, na polowania na lisy będą się nadawały przede wszystkim psy jednostronne, czyli wyspecjalizowane w jednym rodzaju polowania – w tym przypadku na lisy, (np. jamniki, jagdterrier). Dopiero w dalszej kolejności będą to psy wielostronne, czyli mające predyspozycje i wyszkolone do pracy w dwóch z trzech środowisk przyrodniczych, z których najlepsze są psy wyszkolone do polowania w polu i w lesie (np. teriery, wyżły szorstkowłose). Przydatna jest także ostatnia grupa, czyli psy wszechstronne, mające predyspozycje i wyszkolone do pracy we wszystkich środowiskach przyrodniczych, a więc wodzie, polu oraz lesie (np. teriery, wyżły szorstkowłose, retrivery).
Wedle podziału psów myśliwskich uwzględniającego wygląd psa, najprzydatniejszymi w kierunku polowania na lisy będą psy szorstkowłose, które są predysponowane zarówno do pracy w wodzie i szuwarach, jak i do pracy w poszyciu, śniegu i kolczastej roślinności – np. wyżeł niemiecki szorstkowłosy, czeski fousek, jamnik szorstkowłosy, jagdterrier). Choć szorstkowłose są tu lepsze, to jednak w mniejszym stopniu nadawać się będą także psy długowłose (przystosowane do pracy w trudnym terenie, podobnie jak rasy szorstkowłose). Najmniej przydatne będą psy krótkowłose, gdyż z racji krótkiej okrywy włosowej szybciej marzną (na lisy poluje się tylko w celach futrzarskich oraz dla redukcji nadmierności populacji, przy czym polowania na lisy odbywają się zimą, gdy lisy mają gęstą zimową okrywę włosową) i są bardziej wrażliwe na zranienia w gęstych krzakach, poszyciu itp.
Psy myśliwskie na lisy – rasy. Nie sposób wymienić i opisać wszystkie rasy psów najprzydatniejsze do polowania na lisy. Wedle twierdzeń myśliwych, najlepsze i najpopularniejsze w Polsce rasy do tych polowań to: jamnik, jagdterrier (czyli niemiecki terier myśliwski), foxterrier, wyżeł niemiecki szorstkowłosy.
Pies myśliwski aportujący lisa
· Jamnik – zaliczany do czołówki psów myśliwskich w Polsce. Jest to rasa z powodzeniem hodowana przez myśliwych, doskonale sprawdzająca się na polowaniach. To najmniejsza rasa psów myśliwskich, z kategorii norowców, najlepszych w pracy pod ziemią. Mają niski wzrost, więc bez problemu wchodzą do jam i nor, doskonale radząc sobie na polowaniach na lisy czy borsuki. Pomimo swoich niewielkich gabarytów, psy te mogą jednak przenosić w pysku dość duże rzeczy. Są też dobre jako posokowce, szperacze i tropowce na polowaniu na dziki. Są trzy odmiany jamnika: krótkowłosa, długowłosa i szorstkowłosa. Na lisy najlepiej nadają się jamniki szorstkowłose, w drugiej kolejności krótkowłose i długowłose. Myśliwi specjalnie do polowania na zwierzęta tworzące mniejsze i ciaśniejsze nory, stworzyli jamniki karłowate i królicze (służące do wypędzania królików), wykorzystując do krzyżowania pinczera karłowatego. Psy te cechuje niesamowita samodzielność, odwaga, spryt i siła, które na polowaniach są bezcennym walorem. Dają się też szybko wytresować do całkowitego posłuszeństwa wobec właściciela. Słyną z doskonałego węchu, więc bez problemu dają sobie radę podczas tropienia postrzelonej zwierzyny. Jamniki podlegają próbom pracy.
· Niemiecki terier myśliwski, jagdterrier – to rasa należąca do grupy terierów, sekcji terierów wysokonożnych. Jagdterrier jest coraz bardziej popularny, zwłaszcza do polowań na drapieżniki w norach i stogach. Występuje w odmianie szorstkowłosej i gładkowłosej. Jest silny i dobrze umięśniony. Jest też bardziej zaciekły w polowaniu na lisa niż inne teriery. Pełni funkcje norowca, psa tropiącego i aportującego. Nazwa terier pochodzi od łacińskiego słowa „terra”,oznaczającego „ziemię”. Do jego zadań należy także tropienie lisów i rozkopywanie ich nor. Pomimo niewielkich gabarytów, psy te mogą przenosić w pysku dość duże rzeczy. Są to jedne z najodważniejszych i nieustępliwych ras psów. Ich zadaniem przez wieki było odnalezienie i zabicie zwierzęcia pod ziemią, przy czym jagdy walczą na śmierć i życie. Wrodzona zaciętość i hart, poczucie wolności, niezwykła ruchliwość i upór, stanowią u nich konieczny element osobowości, pozwalający im osiągać sukcesy na polowaniach. Szybko się uczą, są inteligentne, są indywidualistami o silnym stopniu dominacji. Bywają agresywne wobec innych psów, jednak dla ludzi są przyjacielskie. Podlegają próbom pracy.
Pies myśliwski i lis rudy
· Foksterier szorstkowłosy i krótkowłosy – należy do grupy terierów i sekcji terierów wysokonożnych. Jest żywiołowy i nieustraszony, silny, pewny siebie, pracowity, mało wymagający, bardzo uparty. Powinien być konsekwentnie układany. Pochodzi z Wielkiej Brytanii, gdzie hodowcy owiec wykorzystywali je do tępienia lisów. Bardzo długo foksteriery szorstkowłose i gładkowłose były hodowane razem i nie rozdzielano tych ras. Szorstkowłose pochodzą od gładkowłosego foxa samca, i szorstkowłosej samicy o nieznanym pochodzeniu. Obie rasy rozdzielono urzędowo dopiero w 1876 r. Foksterier sprawdza się w pracy w norach (jako pies wypłaszający np. lisy), na powierzchni (gdzie może być dzikarzem, płochaczem czy tropowcem), chętnie pracują też w wodzie. U foksteriera szorstkowłosego szata jest szorstka, twarda, gęsta, z tendencją do skręcania się. U krótkowłosego włos powinien być prosty, dość twardy, gęsty, przylegający do ciała. Jest to pies odważny, wytrwały, żwawy i ruchliwy, zwinny, wesoły, ciekawski i bystry, silny, czujny, o żywej reakcji, przyjacielski i towarzyski. Uwielbia las i wodę. Do innych psów nie wykazuje agresji o ile nie zostanie sprowokowany. Inne małe zwierzęta, w tym koty, traktuje jako zdobycz do upolowania. Pomimo iż jest niewielki, może przenosić w pysku dość duże rzeczy. Podlega próbom pracy.
· Wyżeł niemiecki szorstkowłosy – Wraz z wynalezieniem broni palnej niezbędny stał się pies tropiący zwierzynę, który wskazywał w bezruchu, a po przybyciu myśliwego płoszył kuropatwy i bażanty. Wyżły są bardzo szybkimi psami myśliwskimi, które są w stanie przez wiele godzin penetrować pola, a następnie zamierają w bezruchu i wystawiają zwierzynę. Wyżeł niemiecki szorstkowłosy to rasa należąca do grupy wyżłów, zaklasyfikowana do sekcji wyżłów kontynentalnych, w podsekcji psów w typie gończego. Początek hodowli tej rasy datuje się na koniec XIX w. Do jej utworzenia na drodze krzyżowania użyto takie rasy jak: pudelpointer, gryfon, airedale terier i inne odmiany wyżła niemieckiego. Ostatecznie uzyskano psa myśliwskiego, charakteryzującego się szatą odporną na złą pogodę i trudny teren, oraz wszechstronnością zastosowań we wszystkich dyscyplinach łowieckich. Dzięki swym cechom wyżeł ten w ciągu kilkudziesięciu lat stał się najbardziej cenionym psem myśliwskim nie tylko w Niemczech, lecz także w wielu innych krajach, w tym w Polsce. Ceniony przez grono myśliwskie za twardą stójkę, dobry węch, odporność na trudne warunki pogodowe w pracy. Sprawdza się w polowaniach na obszarach leśnych i bagiennych. Jest inteligentny, szybko się uczy i przywiązuje do swojego właściciela. Jednak bywa uparty, przez co potrzebuje systematycznej tresury. Jest twardy, niezależny, zrównoważony, nie bojący się dzikiej zwierzyny; nie jest lękliwy i agresywny. Potrzebuje dużych, otwartych przestrzeni. Życie w miastach zdecydowanie mu nie sprzyja.
