Historia
Sarplaninac to rasa psów zaliczanych do grupy molosów w typie górskim. Historia rasy sięga czasów głębokiego średniowiecza i rejonów Półwyspu Bałkańskiego. Nie sposób nie zauważyć podobieństwa Sarplaninac do innej, znanej rasy - Owczarków kraskich. Psy są ze sobą mocno spokrewnione, co widać zarówno po wyglądzie jak i charakterze. Sarplaninac dopiero w 1930 roku uzyskały status odrębnej rasy.
Pierwotnie, czworonogi były wykorzystywane do pilnowania i zaganiania stad zwierząt gospodarskich. Do 1939 roku nosiły nazwę Owczarków Iliryjskich i pod tą też nazwą zostały zarejestrowane w Międzynarodowej Federacji Kynologicznej. 18 lat później uwspółcześniono nazwę i psy są nazywane odtąd ‘jugosłowiańskimi psami pasterskimi z Szar Płaniny”.
Owczarki można spotkać zarówno na terytorium Europy jak i również w Ameryce Północnej, dokąd zostały wywiezione w czasie konfliktu bośniackiego.
Sarplaninac wzorzec rasy
Sarplaninac to duży, mocno zbudowany pies, którego ciało wpisuje się w schemat prostokąta (długość tułowia jest nieco większa aniżeli wysokość w kłębie). Głowa również jest duża i masywna, jednakże proporcje pomiędzy tułowiem zostają zachowane. Psy mają ciemne, wyraziste oczy. Cechą charakterystyczną rasy jest długa, gruba sierść, która wzmacnia wrażenie masywności czworonoga. Psy z Szar Płaniny osiągają średnio od 58 do 62 cm wysokości w kłębie. Ich waga może być zróżnicowana i wahać się w granicach 35-45 kg. Jako ciekawostkę warto dodać, że niektóre zwierzęta dochodzą do wagi 80 kg, co czyni je gigantami wśród psów. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można jednak stwierdzić, że psy, które odbiegają wagowo od innych przedstawicieli rasy, pochodzą z „nieprawego” łoża i noszą w sobie cechy mieszańców.
Temperament i zachowanie
Psy pasterskie mają pewne, stałe cechy, które są typowe dla ich grupy. Zwierzęta muszą być niezależne, nieprzekupne i oddane swojemu właścicielowi. Pies z Szar Płaniny doskonale zna swoje powinności, co sprawia, że właściciel jest w stanie mu zaufać i powierzyć stado zwierząt. Rasa stoi poniekąd na uboczu gospodarstwa i czuwa nad prawidłowym przebiegiem prac pasterskich. W sytuacjach bezpośredniego zagrożenia życia swoich podopiecznych psy stają się nad wyraz czujne i roztropne.
W stosunku do dzieci i mniejszych zwierząt są nad wyraz łagodne i uczuciowe. Dzięki swojej niewątpliwej inteligencji mogą pracować samodzielnie, bez kurateli człowieka. Oczywiście, wszystkie te cechy nie biorą się z powietrza - zwierzęta muszą zostać odpowiednio przeszkolone i wytrenowane. Wielką bolączką właścicieli Sarplaninac jest nastawienie psów od obcych. Zwierzęta nie lubią wchodzić w relacje z nieznajomymi i są wobec nich bardzo nieufne. Prawidłowa socjalizacja powinna jednak rozwiązać ten problem.
Jugosłowiańskie psy pasterskie z Szar Płaniny
Psy pracujące
Psy pasterskie z Szar Płaniny są nieocenionymi stróżami. Z racji tego, że posiadają gruby podszerstek i są odporne na szkodliwe warunki atmosferyczne, mogą żyć na zewnątrz.
Zwierzęta pełnią również funkcje pracownicze w serbskim wojsku - pilnują granic górskich i biorą udział w wewnętrznych patrolach.
Zdrowie psów rasy Sarplaninac
Psy Sarplaninac nie cierpią na typowe schorzenia genetyczne. Jak wszystkie, duże rasy mogą mieć skłonność do nadwagi i cukrzycy. Częstym problemem jest również dysplazja stawów biodrowych i nadmierne obciążenie stawów. Zwierzęta żyją średnio od 11 do 13 lat.
Wysokość: Przeciętna wysokość w kłębie wynosi 62 cm dla psów i 58 cm dla suk. Psy poniżej 56 cm i suki poniżej 54 cm nie są dopuszczane do hodowli.
Masa: Psy 35-45 kg, suki 30-40 kg.
Umaszczenie: Jednobarwna; dopuszczalne różne kolory od białego do ciemnobrunatnego, który wygląda jak czarny. Pożądany odcień to żelazisto szary do ciemno szarego. Białe plamy i znaczenia niedopuszczalne, poza maleńkimi znaczeniami na piersi i palcach, które jednak nie sąpożądane. Wierzch głowy, szyi i grzbiet w ciemniejszym odcieniu; maść rozjaśnia siędo brudno białej lub żółtawo szarej na kończynach;przejście musi byćstopniowe, bez zaznaczonych granic między kolorami.
Pielęgnacja: Sarplaninac ma bardzo gęste futro, które powinno być regularnie przeczesywane. Pies nie wymaga poza tym żadnych, szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych.
Zdrowie: Sarplaninac zapadają na schorzenia typowe dla psów ras dużych. Najważniejszymi wśród nich są: dysplazja stawów biodrowych, otyłość oraz zwyrodnienia stawowe.
Rodzina: Psy są wspaniałymi opiekunami i towarzyszami życia. Jak wszystkie psy pasterskie mają w sobie ogromne pokłady miłości do właściciela. Mogą być nieufne w stosunku do obcych i nie tolerować ich obecności w domu.
Długość życia: 11-13 lat
Pochodzenie: Serbia/Macedonia
Inne nazwy : illyrian sheepdog, yugoslav shepherd dog-Šarplanina, pies pasterski z Szar Płaniny, jugosłowiański pies pasterski z Szar Płaniny.
Cena za rodowodowego szczeniaka tej rasy waha się w granicach od 500 do 1000 euro. W Polsce nie ma regularnej hodowli psów.
Klasyfikacja FCI - grupa II, sekcja 2, wzorzec nr 41. Nie podlega próbom pracy.
fot. główne Libernaventure, pies Hargos