Toczeń rumieniowaty u psa
Toczeń rumieniowaty to termin obejmujący grupę chorób charakteryzujących się różnymi zespołami klinicznymi, których podłożem są podobne procesy autoimmunologiczne. W zależności od formy występowania wyróżniamy: toczeń układowy, skórny, pęcherzykowy i złuszczający. Zmiany chorobowe dotyczące płytki nosowej są najczęściej stwierdzane w toczniu skórnym krążkowym, chociaż mogą występować także w złuszczającym toczniu rumieniowatym.
Krążkowy toczeń rumieniowaty jest uznawany za drugie co do częstotliwości występowania schorzenie autoimmunologiczne u psów; jego patogeneza nie została w pełni rozpoznana. Objawy chorobowe ograniczają się wyłącznie do skóry. Komórkami, które naciekają skórę są limfocyty T oraz limfocyty B. Badania wykazały, że w błonie podstawnej naskórka dochodzi ponadto do odkładania się kompleksów immunologicznych. Przeciwciała, które wchodzą w skład tych kompleksów, są skierowane przeciwko antygenom naskórka o masie cząsteczkowej 84 i 120 kd. Typowym objawem schorzenia jest nasilanie się objawów pod wpływem słońca. Rasami predysponowanymi do rozwoju schorzenia są: owczarki niemieckie, collie, szetlandzkie i siberian husky.
Objawy
Pierwsze zmiany chorobowe pojawiają się na nosie i często dotyczą płytki nosowej. W pierwszej fazie płytka nosowa zmienia kolor na szaroniebieski, a następnie dochodzi do jej odbarwienia. Z czasem pojawia się rumień, a naskórek nadmiernie się złuszcza. Typowa jest także zmiana charakteru powierzchni płytki nosowej – pobrużdżenie ulega zatarciu. W miejscu odbarwienia zauważalne zmiany przybierają barwę szarawą. W miarę rozwoju choroby pojawiają się strupy, nadżerki oraz owrzodzenia. W kolejnej fazie zmiany obejmują grzbietową okolicę nosa i rozprzestrzeniają się od płytki nosowej w kierunku oczu. Miejsca objęte zmianami mogą być bolesne, ale nigdy nie występuje świąd.
Diagnoza i leczenie
Ostateczną diagnozę wydaje się na podstawie wywiadu, badań laboratoryjnych oraz badania histopatologicznego. W czasie pobierania
materiału do przeprowadzenia badania histopatologicznego należy unikać miejsc, na których występują wtórne powikłania. W badaniu można zauważyć wodniczkowe i liszajowate zapalenie skóry, które występuje na granicy połączenia skóry właściwej i naskórka, uszkodzenia błony podstawnej oraz apoptozę keratynocytów głębszych warstw naskórka. Naciek komórek jednojądrzastych występuje na granicy skórno-naskórkowej i okołonaczyniowo. W nacieku dominują limfocyty i komórki plazmatyczne, ale mogą występować także mastocyty i makrofagi. W wielu wypadkach można zaobserwować nagromadzenie mucyny. Często występuje utrata pigmentu związana z jego uwolnieniem z uszkodzonych komórek warstwy podstawnej naskórka. Badania należy wykonać przed podaniem leków immunomodulujących, gdyż mogą zmieniać obraz preparatów histopatologicznych w kierunku wyników fałszywie ujemnych. Badania Wiemelt prowadzone pod kątem objawów występujących przy krążkowym toczniu rumieniowatym i zapaleniu skórno-śluzówkowym wykazały, że schorzenia w wielu wypadkach są trudne do odróżnienia przy wykonywaniu wyłącznie badania histopatologicznego. Różnicowanie chorób możliwe jest dopiero po zastosowanie antybiotyków lub leków immunosupresyjnych.
Leczenie tocznia jest długotrwałym procesem trwającym niekiedy przez całe życie zwierzęcia. W celu zminimalizowania objawów chorobowych zaleca się niewyprowadzanie psów w godzinach 8-17 w okresie letnim. Przydatne w łagodzeniu objawów są także kremy z filtrem UV, które można nakładać bezpośrednio na płytkę nosową. Jeżeli zmiany występują tylko na niewielkim obszarze i nie są zbyt silne, zaleca się wdrożenie leczenia miejscowego przy pomocy glikokortykosteroidów (betametazon, fluorocinolon). Po uzyskaniu remisji kremy można stosować rzadziej – co dwie doby – oraz sięgnąć po substancje czynne o słabszym działaniu. Toczeń może być leczony kremami zawierającymi 1 proc. takrolimus (efekty kuracji są wówczas widoczne po 8 tygodniach).
Toczeń rumianowaty u psa - odbarwienia, utrata tkanek, złuszenie naskórka na nosie psa, fot. self
Jeżeli zmiany obejmują większy obszar ciała psa, konieczne jest zastosowanie leków ogólnych. W takich przypadkach lekarze przepisują glikokortykosteroidy, np. prednizolon, oraz witaminę E, którą należy podawać na dwie godziny przed lub po dwóch godzinach od karmienia psa.
W nielicznych wypadkach kiedy leczenie tocznia rumieniowatego u psa nie przynosi oczekiwanych rezultatów należy wdrożyć leczenie tetracykliną i amidem kwasu nikotynowego. Leki podawane są doustnie. Zmiany powinny ustąpić po około trzech tygodniach od rozpoczęcia leczenia, niemniej opiekun musi być świadomy, że często dochodzi do nawrotów. Kolejną formą leczenia jest stosowanie cyklosporyny A w wysokich dawkach. Leczenie cyklosporyną przynosi pierwsze efekty dopiero po sześciu tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Niestety, długotrwałe przyjmowanie leków przez psa prowadzi do przykrych skutków ubocznych takich jak przerost dziąseł u psa.Toczeń rumieniowaty u psa, Toczeń rumieniowaty u psa
