Udostępnij ten artykuł.

Transfuzja krwi u psa

     Transfuzja krwi może niekiedy uratować życie czworonoga – zarówno w przypadkach zagrożenia życia, jak i na skutek długotrwałej choroby. Niektóre psy potrzebują regularnych przetoczeń krwi, gdyż zabieg ten po prostu przedłuża ich życie (np. u psów ze zdiagnozowaną hemofilią typu A nazywaną hemofilią klasyczną).

Historia psiego krwiodawstwa i banków krwi

     Początkowo krew przetaczano wyłącznie z jednego psa do drugiego. Sposób był bardzo niewygodny, gdyż nie zawsze możliwe było znalezienie odpowiedniego dawcy. Wówczas weterynarze wpadli na pomysł założenia banków krwi, w których można było magazynować krew. W nagłych przypadkach transportowano odpowiednią jej ilość do właściwej placówki weterynaryjnej.
    Pierwszy bank krwi założono w USA ponad 20 lat temu. Jego działanie początkowo utrudniał brak odpowiednich przepisów prawnych, które zostały uregulowane dopiero w 1991 roku przez nowopowstałą organizację Association of Veterinary Hematology and Transfusion Medicine. Nad działalnością placówek amerykańskich oraz banków krwi na całym świecie po pewnym czasie przejęła kontrolę inna organizacja amerykańska – Assoication of Veterinary Blood Banks.
     W Europie pierwsze zwierzęce banki krwi powstały ponad 10 lat temu. Celem tych instytucji było i jest tworzenie sieci honorowych zwierzęcych dawców krwi, badanie i kwalifikowanie krwi do użytku, magazynowanie oraz wysyłka do konkretnych punktów weterynaryjnych zgłaszających zapotrzebowanie. Odpowiednio przechowywana krew i produkty krwiopochodne są dostępne dla lekarzy weterynarii przez 24 h na dobę.

Weterynaryjne banki krwi w Polsce

     Początki stabilnego systemu polskich banków krwi i punktów krwiodawstwa sięgają grudnia 2003 roku. Właśnie w tym czasie powstał pierwszy w kraju Weterynaryjny Bank Krwi im. Milusia stworzony przez duet pasjonatów i lekarzy weterynarii – Roberta Marczaka i Jerzego Kemilewa. Patronem banku został ciężko chory na hemofilię biszkoptowy labrador retriver, który zawdzięcza bankowi przeżycie. Ośrodek wzoruje się na tradycjach krwiodawstwa amerykańskiego.

    W Polsce funkcjonuje już 7 filii: w Lublinie, Łodzi, Mikołowie, Toruniu, Olsztynie, Szczecinie i Wrocławiu. Główna siedzia WBK mieści się w Warszawie. Działania są prowadzone także przez kilka innych niezależnych ośrodków m.in. Weterynaryjny Bank Krwi w Mikołowie, Specjalistyczny Weterynaryjny Bank Krwi VIKA, oraz Lubuskie Centrum Krwiodawstwa dla Psów i Kotów w oparciu o Specjalistyczną Klinikę dla Małych Zwierząt w Świebodzinie i Specjalistyczną Przychodnię dla Małych Zwierząt w Sulechowie. Każdy zwierzęcy bank krwi czynny jest 24 godziny na dobę przez pełny tydzień. Zamówiony materiał jest niezwłocznie dowożony przez kuriera do lecznicy, która zgłaszała zapotrzebowanie.

Krwiodawstwo i psi krwiodawcy

     Psem krwiodawcą może zostać czworonóg spełniający kilka warunków:

  • musi być zdrowy,
  • ważyć minimum 26 kg,
  • i ukończyć co najmniej 10 miesiąc życia (do 7 lat).
  • musi być także regularnie odrobaczany, szczepiony przeciwko chorobom zakaźnym,
  • a także skutecznie zabezpieczony przed pchłami i kleszczami.
  • jako że nerwowy pies sprawia kłopoty w trakcie pobierania krwi, czworonóg-dawca musi mieć zrównoważony temperament.

      Po każdorazowym pobieraniu krwi przeprowadzane jest badanie morfologicznie, biochemicznie oraz na babeszjozę (pierwotniaka chorobotwórczego przenoszonego przez kleszcze). Chętni opiekunowie psów, które mogłyby zostać dawcami krwi, mogą się zgłaszać do weterynaryjnego banku krwi w Warszawie lub najbliższej jego filii, gdzie materiał pozyskany od ich pupili zostanie przebadany i poddany odpowiedniej obróbce. Należy wiedzieć, że właściciel dawcy musi się zobowiązać do przynajmniej rocznej współpracy z bankiem. W tym czasie krew jest kilkukrotnie pobierana od psa dawcy w odstępach nie krótszych niż 3 tygodnie. Po każdym oddaniu jednostki krwi (450 ml) pies dawca otrzymuje 3 kg wysokoenergetycznej karmy firmy „Eukanuba”, a właściciel – darmową informację dotyczącą aktualnego stanu zdrowia pupila.

 

Grupy krwi u psów

    Zgodnie z aktualną wiedzą medyczno-weterynaryjną u psów występuje 13 grup krwi, z których 8 jest powszechnie uznawanych na całym świecie. Psie grupy krwi są określane skrótem DEA od angielskiej nazwy Dog Erytrocyte Antygen i numerowane DEA 1.1, DEA 1.2, DEA 1.3 (grupa DEA 1 posiada trzy warianty), a następnie DEA 2, DEA 3 aż do DEA 8. Krew psa ma też wartość ujemną lub dodatnią (podobnie jak ludzki czynnik RH+ i RH-). Nie ma konieczności sprawdzania zgodności grupy krwi przy pierwszej transfuzji, gdyż psy nie posiadają naturalnych przeciwciał przeciwko erytrocytom innej grupy. Przeciwciała powstają dopiero kilka dni po transfuzji. Każda kolejna transfuzja krwi, przeprowadzona później niż po 2 tygodniach od pierwszej, wymaga określenia grupy krwi lub wykonania próby krzyżowej.

    Krew grupy DEA 1 daje najsilniejszą odpowiedź antygenową i przy kolejnej transfuzji może prowadzić do reakcji alergicznej, w związku z czym idealnym dawcą krwi jest pies mający inną grupę niż DEA 1 (np. chart angielski greyhound).

Wskazania do transfuzji krwi u psa

     Głównymi wskazaniami do transfuzji są m.in. znaczna utrata krwi (np. na skutek wypadku), silne krwotoki, operacje, niedokrwistość (anemia), zatrucia powodujące rozpad czerwonych krwinek, hemofilia typu A i B, choroba von Willebrandta, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC), hipoproteinemia (niedobór białek osocza), niektóre groźne choroby zakaźne jak nosówka czy parwowiroza.

Transfuzja krwi u psa

    Regularne transfuzje są wykonywane w przypadkach tzw. skaz krwotocznych, czyli zaburzeń funkcji krwi, dla których charakterystyczne są: łatwo tworzące się podskórne wylewy, krwiaki, krwawienie z błon śluzowych (najczęściej nosa i jamy ustnej), wylewy do stawów powodujące kulawizny, krwiomocz oraz ciemne (smoliste) stolce wynikłe z krwawienia z przewodu pokarmowego. Niektóre rasy są genetycznie obciążone skłonnością o zachorowania na hemofilię, dlatego też przed dokonaniem zakupu rasowego szczenięcia warto sprawdzić, czy nie pochodzi ono od rodziców obarczonych dziedzicznie takim schorzeniem. Wielu właścicieli nie zawsze zdaje sobie sprawę, czy ich pies jest chory na zaburzenia krzepliwości. Dowiadują się o tym dopiero na skutek nagłego wypadku, np. problemów z zatamowaniem krwawienia w trakcie planowego zabiegu operacyjnego (np. kastracja lub sterylizacja) lub w wyniku urazu.

    U psów mających braki czynników krzepnięcia krwi, dłuższa przerwa między kolejnymi transfuzjami powoduje spadek kondycji, osłabienie oraz problemy żołądkowo-jelitowe. Często taka transfuzja krioprecypitatu (mrożonego koncentratu białek osocza) jest niezbędna nawet raz na miesiąc. Niestety jest dosyć droga (jednorazowo w granicach ok. 500 zł).

     W przebiegu popularnej hemofilii typu A, występuje zjawisko wydłużenia czasu kaolinowo-kefalinowego (APTT) i znaczne obniżenie aktywności czynnika VIII. Prawidłowe pozostają jedynie: ilość płytek krwi (trombocytów), czas krwawienia oraz czas protrombinowy (PT). Aktywność niezbędnego do życia czynnika VIII u zdrowego psa powinna wynosić powyżej 60%, podczas gdy u psów chorych na hemofilię oscyluje w granicach 20%. Podejmując leczenie psa, weterynarze muszą określić – posiłkując się metodą prób i błędów – jak często należy przetaczać krew. Czas metabolizmu przetoczonego materiału nie jest stały, zatem konieczna jest indywidualizacja trybu leczenia.

Hemofilia u psa

     Hemofilia u psów jest ciężką przypadłością, która wymaga odpowiedniego leczenia i dyscypliny ze strony właściciela. Od momentu wykrycia pies żyje średnio 5-6 lat. Każde przetoczenie krioprecypitatu wiąże się z dużym ryzykiem i może skutkować wystąpieniem reakcji alergicznej. Jeżeli reakcja wystąpi, weterynarz musi natychmiast musi natychmiast przerwać zabieg i podać psu leki przeciwwstrząsowe i przeciwalergiczne. Niestety, mimo ryzyka, nie istnieje żadna skuteczna alternatywa dla przetoczeń krwi. Korzyści płynące z podawania krioprecypitatu są bezdyskusyjne.

Produkty krwi i jej pochodne

Preparaty krwi i jej pochodne mają kilka podstawowych rodzajów:

·       Krew pełna świeża (przetrzymywana w warunkach chłodniczych do 8 godzin od pobrania) – niepoddana żadnej obróbce, pobrana bezpośrednio od dawcy; zawiera krwinki czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty), płytki krwi (trombocyty), czynniki krzepnięcia, albuminy i inne białka osocza.

·       Krew pełna (przechowywana w warunkach chłodniczych powyżej 8 godzin od pobrania, do 35 dni) – niepoddawana żadnej obróbce; zawiera tylko krwinki czerwone (erytrocyty) i białka osocza.

·       Koncentrat czerwonokrwinkowy (przechowywany w warunkach chłodniczych do 35 dni) – odwirowana krew pełna i oddzielone osocze. Całość zawiera koncentrat krwinek czerwonych.

·       Osocze (przechowywane do kilku lat w formie mrożonej, w temp. od -20 do -30°C) – płynna część krwi pozbawiona elementów komórkowych, czyli krwinek. Całość stanowi źródło czynników krzepnięcia, albumin i innych białek osocza.

·       Krioprecypitat (przechowywany do 1 roku, w temp. -30°C) – mrożony koncentrat białek osocza zawierający czynniki krzepnięcia.

·      Surowica krwi – płynna frakcja krwi, która, podobnie jak osocze, jest pozbawiona elementów komórkowych (krwinek) i czynników krzepnięcia. Jest stosowana w przypadkach niedoboru przeciwciał oraz przy uodparnianiu przeciwko chorobom zakaźnym.

Tagi artykułu: