Co to jest udar cieplny u psa?
Udar cieplny występuje na skutek nadmiernego przegrzania organizmu psa. Udar cieplny obejmuje wiele zaburzeń, wynikających głównie z niewydolności oddechowej i krążeniowej. Najbardziej niebezpieczne jest przegrzanie głowy, gdyż może spowodować zapalenie opon mózgowych. Psy nie są w stanie tracić nadmiaru ciepła z potem, tak jak to jest u ludzi. Psy chłodzą swoje ciało poprzez ziajanie. Niestety, w ten sposób również wydzielają ciepło w organizmie, gdyż w trakcie ziajania ich mięśnie pracują. Więc jeśli zwierzak znajdzie się w otoczeniu, w którym panuje zbyt wysoka temperatura, nie będzie w stanie ochłodzić swojego ciała i w skutek tego, dostanie udaru cieplnego.
Udar cieplny u psa może zdarzyć się w każdej chwili, jeśli tylko zwierzę znajdzie się w sytuacji stresu termicznego spowodowanego zbyt wysoką temperaturą. Oczywiście lato jest okresem, który najbardziej naraża psy pod tym względem. Udar cieplny u psa może jednak zdarzyć się praktycznie w każdym dniu roku, jeśli tylko zwierzę znajdzie się w pomieszczeniu, w którym będzie mało tlenu i zbyt wysoka temperatura. Jak wykazują statystyki weterynaryjne, najniebezpieczniejsze miesiące dla psów to kolejno: lipiec, potem czerwiec, sierpień i maj. Zadbajmy więc o to, aby dla naszych psiaków ciepłe dni były przyjemne.
W czasie letnich upałów, na udar cieplny szczególnie narażone są psy brachycefaliczne, czyli mające krótką kufę (pysk – inaczej trzewioczaszkę). Są to np.: buldogi, boksery, mopsy, pekińczyki itp., a także osobniki starsze, psy o bardzo gęstej i/lub sierści, psy masywne, oraz mające problemy z sercem lub oddychaniem. W związku z tym zaleca się, by psy niektórych ras strzyc w naszym klimacie, co zmniejszy prawdopodobieństwo przegrzania i udaru. Tak czy inaczej, w gorące dni każdy właściciel psa (nie tylko z grupy podwyższonego ryzyka) powinien zwracać więcej uwagi na swojego pupila.
Psiaki o różowych nosach i uszach oraz ogólnie jasnej karnacji ciała (zwykle takie psy mają sierść koloru białego), oraz psy bezwłose (np. grzywacze, nagie psy meksykańskie) – są najbardziej zagrożone poparzeniami słonecznymi i udarem. Należy przy tym wiedzieć, że poparzenia mogą w dalszym efekcie powodować zmiany nowotworowe (np. czerniaki). Trzeba więc pamiętać o ochronie skóry kremem z filtrem UV. Psy bezwłose, w takie upały muszą mieć smarowane całe ciało kremem z filtrem UV.
Czego nie powinniśmy robić, czego się wystrzegać? Nie powinniśmy zabierać swoich psów na plażę, na jacht, do pociągu, na spacer w betonową miejską pustynię i w inne podobne miejsca. Nawet gdy woda jest blisko, pies i tak może dostać udaru, jeśli będzie godzinami wystawiony na operację promieni słonecznych. Zwierzę w takim upale powinno pozostawać w cieniu i bez zbytniego ruchu. Pamiętajmy, że psy nie mają zdolności do pocenia się całym ciałem tak, jak my ludzie. Brak im gruczołów potowych. Nie mogą więc wydalać w ten sposób nadmiaru ciepła z organizmu. Gdy my odczuwamy jeszcze komfort termiczny, to pies w tym momencie może już odczuwać istne cierpienie. Nie zmuszajmy więc zwierząt na siłę, by nam w upale wszędzie towarzyszyły! Udar cieplny u psa może skończyć się nawet jego śmiercią!
Ofiarą udaru padają też psy zamknięte w dusznym samochodzie, jadące w przestarzałym i niewentylowanym pociągu lub tramwaju itp. Dlatego absolutnie nie wolno pozostawiać w upalne dni swoich zwierząt zamkniętych samotnie w samochodach lub w małych i niewentylowanych pomieszczeniach! Takie miejsce działa na ich ciała jak rozgrzany piec chlebowy! W dusznym pomieszczeniu pies może doznać udaru cieplnego już po kilkunastu minutach od zamknięcia w nim!
Jeśli musimy wyjść i zostawić psa samego w domu, a na zewnątrz panuje upał i nie ma możliwości zostawienia włączonej klimatyzacji, samo uchylenie okien zwykle niewiele pomoże, bo słońce nadal będzie rozgrzewało wnętrze. Dlatego gdy zostawiamy swojego psa w domu, najlepiej zasłonić rolety okienne. Jeśli jednak temperatura w mieszkaniu nadal jest wysoka, to można dodatkowo zostawić psu np. włączony wiatrak, jednak ustawiony na odpowiedniej wysokości i tak zabezpieczony, by zwierzę nie przeziębiło się przebywając przy samym źródle chłodu, nie zostało poranione przez wirnik, oraz by nie poraził go prąd.
Kaganiec w upał
Pamiętajmy, że pies wentyluje się poprzez ziajanie, a nie za pomocą gruczołów potowych. Jeśli więc okaże się, że nasz pupil musi nosić kaganiec (np. obowiązek kagańca dotyczy w trakcie przewozu psów środkami komunikacji miejskiej oraz w przypadku ras znajdujących się na liście ras uznanych za szczególnie groźne), to koniecznie zakupmy mu kaganiec odpowiedniego modelu, bowiem nie każdy jest odpowiedni dla psów w czasie upałów. Odpowiedni kaganiec będzie się charakteryzował tym, że pies będzie mógł w nim swobodnie otworzyć pysk, tak by mógł ochładzać się poprzez zianie. Kaganiec nie może też być zbyt krótki i za ciasny. Absolutnie nie wolno w upale stosować kagańców weterynaryjnych (tuby materiałowe, które ciasno oplatają pysk), bo są na tyle ciasne, że uniemożliwiają psu zianie. Złe są też zabudowane skórzane kagańce, które mogą powodować odparzenia.
W upalne dni dobrze jest też zwracać baczniejszą uwagę na psa, szczególnie gdy ma długą i gęstą sierść, krótką kufę i/lub należy do rasy o masywnej budowie ciała. Jeśli odniesiemy wrażenie, że pies nadmiernie wentyluje się ziajaniem,to należy zadbać o pojenie go wodą, najlepiej niegazowaną wodą mineralną, która dodatkowo dostarczy psu niezbędne elektrolity, bardziej niezbędne w czasie upału. Tym bardziej, że pies wraz ze śliną i zianiem szybko traci niezbędne sole i minerały, a pijąc zwykłą wodę z kranu, nie uzupełnia ich w dostatecznym stopniu. Podczas upałów można też podawać pupilowi preparaty magnezowo-potasowe, dostępne w sprzedaży zoologicznej. Pamiętajmy, że utrata nadmiernej ilości wody i elektrolitów może doprowadzić psa do wstrząsu hipowolemicznego i spowodowanej tym śmierci!
W czasie wakacji letnich wyjeżdżamy na wczasy. Wielu z nas zabiera wtedy swoich psich pupili ze sobą. Co wtedy? Gdzie można iść z psem, by nie zaszkodzić mu i by nie doznał udaru cieplnego? Najlepiej, jeśli wypoczynek odbywa się nad wodą, wtedy warto zachęcać psa do kąpieli, która go ochłodzi, a na dodatek podziała jak dobra terapia treningowo-lecznicza na jego mięśnie, ścięgna i stawy. Gdy pies nie lubi lub boi się pływać, należy zadbać o to, by co jakiś czas samemu móc zmoczyć jego sierść, np. polewając go wodą z butelki. Nie polewajmy jednak psa lodowatą wodą z kranu lub węża ogrodowego, bo to z pewnością mu zaszkodzi (pies może się przeziębić, dostać paraliżu, artretyzmu itp.).
Jeżeli nasz pies jest typowym psem podwórkowym i spędza życie przy budzie, wychodząc jedynie na zwykłe dzienne spacery (obowiązek! wedle ostatniej nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt), to zgodnie z przepisami musimy zapewnić mu miejsce zacienione, a jego buda nie może być ustawiona na słońcu! Ponadto, każdemu psu obowiązkowo należy zapewnić stały dostęp do świeżej, chłodnej wody pitnej! Jeśli tego nie dopełnimy, to powinniśmy liczyć się z karą finansową, lub nawet groźbą kary więzienia za znęcanie się nad psem!
Niektóre psy mimo wszystko lubią się wygrzewać w słońcu, zawsze jednak muszą mieć możliwość, by się przed nim schować. Czasem trzeba wręcz psa „przegonić” ze słońca. Wygrzewanie w słońcu lubią szczególnie psy stare i chore na artretyzm. Oczywiście lubią to także inne psy, które tak jak i my potrafią w jakimś stopniu cieszyć ładną i słoneczną pogodą. Pamiętajmy jednak, że psy to nie ludzie i nie tolerują słońca w tak dużym zakresie jak my!
Objawy udaru cieplnego u psów
Przede wszystkim musimy pamiętać, że nie wszystkie objawy spowodowane udarem cieplnym u psa, muszą wystąpić jednocześnie! Są to takie objawy jak:
- pierwszy objaw udaru cieplnego – gwałtowne i nadmierne ziajanie, połączone ze ślinotokiem;
- sucha skóra warg;
- wyraźny, ciemnoczerwony kolor języka i dziąseł;
- nieregularny i płytki oddech;
- pojawia się szybki i słabo wyczuwalny puls;
- pojawiające się wymioty oraz biegunka;
- drgawki całego ciała, lub pewnych jego partii;
- osłabienie organizmu, a nawet utrata przytomności;
- hipotermia (gorączka, gdy temperatura ciała dochodzi nawet do 42 C).
Co zrobić, gdy zaobserwujemy udar cieplny u psa?
Jeśli zauważymy lub podejrzewamy, że pies uległ przegrzaniu, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii! Od razu trzeba położyć psa w zacienionym i możliwie chłodnym miejscu. Należy oczyścić pysk psa ze śliny i pocierać jego głowę ręcznikiem lub gąbką zmoczoną w chłodnej wodzie. Nie wolno tego robić lodowatą wodą, która może doprowadzić do szoku i w konsekwencji do pogorszenia się stanu zdrowia psa! Trzeba także sprawdzać częstotliwość oddechów i puls zwierzęcia. Powinniśmy ułożyć go w taki sposób, by miał łatwy i niczym nieskrępowany dostęp do świeżego powietrza. Jeśli mamy taką możliwość, warto dać psu kostkę lodu do lizania, a już na pewno powinniśmy go poić zimną, ale nie lodowatą wodą. Jak najszybciej powinien jednak trafić do lecznicy weterynaryjnej, gdzie poprzez dożylne podanie schłodzonych roztworów elektrolitowych, glikosterydów przeciwdziałających rozszerzającemu się obrzękowi mózgu, leków nasercowych i leków moczopędnych – zostanie powoli wyprowadzony z udaru. Zaniedbania i opieszałość z naszej strony, mogą spowodować nawet śmierć psa!
Zapobieganie udarowi cieplnemu u psa
Pamiętajmy, by nigdy nie zostawiać psa samego w samochodzie, nawet gdy jest zaparkowany w cieniu i zostawimy uchylone okno. Nigdy w upalne dni nie zostawiajmy psa na dworze bez dostępu do wody i do zacienionego miejsca. Nie zostawiajmy psa w zamkniętych, ciasnych, niewentylowanych i nasłonecznionych pomieszczeniach (w domu, w pociągu itp.). W upał nie zabierajmy psa na długie i męczące spacery, biegi za rowerem zabawy z frisbee itp. Podczas każdego dłuższego spaceru miejmy ze sobą wodę i miskę do picia dla psa (pojenie „z ręki” niewiele daje). Pamiętajmy, że zwierzęta młode i stare, chore na serce i takie które mają problemy z płucami – są bardziej wrażliwe na wysoką temperaturę niż inne i należy traktować je w sposób szczególny. Pamiętajmy też, że niektóre rasy psów o krótkich kufach, takie jak np. pekińczyk, buldog itp., są bardziej narażone i podatne na udar cieplny niż pozostałe, gdyż trudniej im oddychać. Chrońmy psy mające gęstą i długą sierść (np. nowofundlandy, bernardyny długowłose itp.) oraz psy o masywnej budowie (np. molosowate, dogowate itp.).