Charakterystyka chartów. Charty to grupa ras psów, które w klasyfikacji FCI zaliczono do grupy X, nazwanej „Charty” (ang. Sighthounds). Cechą charakterystyczną dla psów z tej grupy FCI jest aerodynamiczna budowa ciała, umożliwiająca im bardzo szybki bieg oraz osiąganie dużej prędkości w pogoni za zwierzyną (najszybsze psy na świecie). Charakteryzują się smukłym, wysokim i wydłużonym, gibkim ciałem, delikatną głową, długimi kończynami oraz pojemną klatką piersiową, której potrzebują jako psy osiągające duże prędkości. Pysk mają wydłużony, uszy długie i wąskie, stojące do połowy. Podczas pogoni, gdy większość psów w pierwszej kolejności wykorzystuje swój nos, te psy kierują się jednak niemal wyłącznie wzrokiem, a to dlatego, że jako jedyne psy na świecie, są w stanie podążać krok w krok za zwierzyną łowną którą ścigają. Jest to jednocześnie jeden z najstarszych ewolucyjnie typów psa. Charty są użytkowane przede wszystkim do polowań, dopiero w drugiej kolejności – jako psy ozdobne oraz wyścigowe. Wzrost popularności hazardu, w tym czerpanego z wyścigów psów, predysponuje je w ostatnich dwóch dziesięcioleciach, coraz bardziej jako psy wyścigowe.
Pod względem użytkowym charty zaliczane są do psów myśliwskich typu gończego, jednak jak już wspomniano, organizacje kynologiczne klasyfikują je w odrębnej grupie. Jest tak głownie z powodu ich nadzwyczajnych możliwości, jeśli chodzi o ich osiągi prędkości biegu. Psy te są bowiem tak dobre w tym względzie, że ciężko je porównywać z innymi rasami.
Charty to psy długogłowe, mające wydłużone kufy. Występują tu głównie rasy krótkowłose (większość chartów ma krótką i delikatną sierść – sekcja 3 – np. chart hiszpański, greyhound i whippet, chart węgierski, oraz chart arabski i chart polski), lecz także nie brakuje ras długowłosych (sekcja 1 – np. afgan hound, saluki, rosyjski borzoj) i szorstkowłosych (sekcja 2 – np. wilczarz irlandzki, chart szkocki). Niektóre rasy oraz odmiany chartów (a konkretnie te z wysp śródziemnomorskich) mają wyprostowane uszy, a przy pracy kierują się głównie słuchem i węchem, gdyż zwierzyną, na jaką polują są króliki. FCI nie uznało niektórych ras chartów, jest ich dosyć sporo m.in.: chart kirgiski (tajgan), chart środkowoazjatycki (tazy), oraz słynny chortaj. Warto także wspomnieć, że wśród chartów szorstkowłosych, wyhodowano najwyższe rasy psów (np. wilczarz).
Charty rosyjskie Borzoj
Wg podziału psów ze względu na funkcje jakie pełnią one dla człowieka, gdzie podzielono je na typy lub grupy związane z użytkowością, charty klasyfikują się w grupie psów myśliwskich i psów wyścigowych. Dodatkowo, w grupie psów myśliwskich klasyfikowane są jako psy niewystawiające oraz jako psy gończe, a z powodu na bardzo wyspecjalizowaną budowę ciała – jako psy jednostronne. Za najszybszego z chartów uznaje się brytyjską rasę greyhound, która osiąga w czasie wyścigu prędkość nawet do 72 km/h.
Historia chartów. Charty są znane już ze starożytności. Prawdopodobnie pochodzą ze stepów południowo-zachodniej Azji i północnej Afryki (gł. Egipt). Występowały także w Europie. Ich wizerunki można spotkać na ceramice egipskiej, pochodzącej z Mezopotamii i z VI wieku p.n.e., gdzie przedstawiano je w pogoni za antylopami i gazelami. Niektóre rasy chartów są blisko spokrewnione z rasami psów prymitywnych.
Do Europy charty trafiły w czasach rzymskich. Pierwsze hodowle odnotowano w Anglii ok. 500 lat. p.n.e. W przeszłości psy te były wykorzystywane głównie do polowań na zające, wilki i ptaki. Ponieważ charty to grupa bardzo starych ras, jednych z najwcześniej uformowanych przez człowieka, w grupie tej są więc także rasy obecnie już wymarłe np.: chart krymski (krymka), chart czerkieski (gorka), chart wołoski i słynny tesem.
Wizerunek Tesem wymarłej rasy psa
Wykorzystanie użytkowe Chartów. Charty wykorzystywane są jako psy myśliwskie (gł. na zające i dzikie króliki). Jednak dużą popularnością (np. w krajach anglosaskich i w Hiszpanii) cieszą się także wyścigi chartów na torze. Obecnie jednak w większości krajów zarówno polowania z chartami jak i wyścigi torowe są zabronione. Można za to spotkać się z wyścigami chartów na otwartej przestrzeni (tzw. coursing), gdzie podobnie jak na torze, także gonią jakąś sztuczną przynętę (np. sztucznego zająca). Psy te mogą być też wystawiane w biegach przełajowych (tzw. canicross). Potencjalnie w przypadku tej grupy psów, w grę wchodzą także takie spoty jak: marsz lub bieg z psem z elementami imprez na orientację (dog trekking), praca z sztucznym (tekstylnym) aportem (dummy), konkurencja z piłką wyrzucaną z maszyny (flyball), oraz sportowe posłuszeństwo (obedience).
Najpopularniejszymi sportami chartów są jednak wyścigi na torze oraz wyżej wymieniony coursing, czyli wyścigi psów na otwartej przestrzeni, w których psy gonią atrapę ofiary, ciągniętą po ziemi na naturalnym terenie. W odróżnieniu od klasycznych wyścigów chartów na owalnym i specjalnie do tego celu przygotowanym torze, w zawodach coursingu mogą brać udział rodowodowe psy wszystkich ras, nie tylko charty. Ponieważ wyścigi torowe chartów w większości krajów są zakazane (jako nieetyczna, za to przynosząca krociowe zyski gra hazardowa), jeśli psy te wogóle startują w zawodach, to obecnie najczęściej jest to coursing, ewentualnie canicross, lub inne przyjazne psom, wyżej wymienione dyscypliny sportowe, do których te psy się nadają.
Wyścigi są dobrym i pożądanym sportem dla chartów, jednak wyłącznie, gdy właściciel dba o swoje psy i nie przemęcza ich. Bardzo kontrowersyjnym i z tego powodu w większości krajów zabronionym sportem są wyścigi torowe chartów. Dlaczego są krytykowane? Otóż dlatego, że są niehumanitarne, służą bowiem wyłącznie zyskom czerpanym z hazardu, bowiem starty psów są obstawiane nierzadko bardzo wysokimi stawkami pieniędzy. Jeśli psy pobiegną w takich wyścigach dobrze, to ich szczęście, gdyż pożyją wtedy jeszcze trochę dłużej. Gorzej z psami, które doznały kontuzji lub nie mają już siły biegać (np. z powodu osłabienia lub wieku). Wtedy „właściciele” pozbywają się ich, zwykle w tani, a więc brutalny sposób, np. wieszając je na drzewach w lesie, lub zrzucając z dużej wysokości, zbytkiem „miłosierdzia” jest strzał w głowę.
Bestjalska śmierć charta źródło www.all-creatures.org
Wyścigi chartów
Charty wyścigowe zaczęto hodować niemal na skalę przemysłową, kiedy po raz pierwszy zaczęły startować w wyścigach torowych. Zaczęto wtedy polepszać ich geny (za pomocą wskaźnika tzw. totalizatora) żeby osiągały coraz lepsze wyniki. W ciągu zaledwie 12 pokoleń uzyskano dzięki temu, wzrost szybkości o ok. 8%. Przyczyniły się do tego znaczące modyfikacje anatomiczne. Dla przykładu, kąt łopatkowo-ramienny, który wstępnie wynosił u chartów 142 stopnie, w trakcie prowadzonej selekcji, u greyhoundów wyścigowych osiągnął niemal 100 stopni, czyli zmniejszono go o 1/3! Pogłębiono także ukątowanie kończyn tylnych, przez co nastąpiła zmiana ustawienia zadu, lepiej przystosowująca do bardzo szybkiego biegu. Jednak nie uniknięto przy tym błędów. Dzięki wprowadzeniu innego nachylenia kręgosłupa, greyhound ma co prawda lepszy napęd, ale zyskał jednoczesne przesunięcie środka ciężkości, co znacznie pogorszyło jego równowagę.
Ponieważ zbędne stały się tak istotne cechy jak zwrotność czy bystrość obserwacji, selekcyjnie uzyskano psa, który przy możliwości rozwijania dużych prędkości, jest jednocześnie mało spostrzegawczy, a jego budowa anatomiczna powoduje małą zwrotność w galopie. Taki pies „bolid” nie jest więc w stanie bezpiecznie biegać poza torem! Dlatego też nie wszystkie charty dobrze dają sobie radę w canicrossie.
Wyścigi torowe odbywają się na specjalnie dostosowanym torze. Kiedyś ich nawierzchnię stanowiła trawa, a zakręty były poziome. Dzisiaj najwyżej cenione są tory o piaszczystej i odpowiednio profilowanej nawierzchni. Dzięki takiej konstrukcji, rozpędzonym psom łatwiej jest pokonywać łuki. Długość toru uzależniona jest od rasy charta: psy małe (whippet, charcik włoski) – mają dystans 250-500 m; psy duże (greyhound, chart polski, borzoj) – dystans 250-900 m. Szerokość toru to 6 m na liniach prostych i 8 m na łukach. Psy startują z boksów startowych. Stawka, czyli grupa max 6 psów, podąża za sztucznym wabikiem ciągniętym po torze, lub poruszającym się po specjalnie skonstruowanej bandzie, umieszczonej na wewnętrznej stronie toru.
Greyhoundy wchodzące do boksów startowych
Do wyścigów tych dopuszczane są charty posiadające tzw. licencję torową. Pies, który ma brać udział w wyścigach torowych musi być odpowiednio przygotowany kondycyjnie, oraz nauczyć się wejścia do boksu startowego. Nie powinien odczuwać lęku przed wejściem do boksu, a w trakcie biegu nie może atakować konkurentów, ani też być lękliwym wobec innych biegnących psów. Do zaliczenia licencji wyścigowej, pies musi najpierw sam przebiec tor, a potem przebiec go z drugim psem, który posiada już licencję. Partner powinien być doświadczonym chartem, ale biegnącym niezbyt szybko, by młody chart nie pozostał w tyle. Jeśli wszystko się uda, sędziowie zaliczają taki bieg, i młody chart otrzymuje licencję wyścigową.
Torowe wyścigi chartów cieszą się wielką popularnością w krajach, w których są zalegalizowane. Mają jednak skutki uboczne, związane z rozwijającym się wokół nich hazardem i losem psów po karierze wyścigowej. Jest to także sport bardzo urazowy, związany z kontuzjami i silną eksploatacją psów. W Polsce wyścigi chartów organizowane są przez Związek Kynologiczny, zgodnie z przepisami obowiązującymi w FCI. U nas na szczęście przepisy te kategorycznie zabraniają prowadzenia zakładów totalizatora, co służy celowej ochronie psów.
Osiągnięcia sportowe chartów wyścigowych to nie tylko efekt ich budowy ciała, lecz także specjalnych treningów. Kiedy dany pies się wyróżnia, trafia pod opiekę fachowców do specjalnej stajni treningowej. Życie takiej gwiazdy zapowiada się wyśmienicie: własny trener, wygodny boks, staranne żywienie, masaże, kąpiele, bezpieczny wybieg, odprężające spacery… Potem zaczynają się biegi na zamkniętym torze wyścigowym (tzw. totalizatory). Jednak charty z totalizatorów, gdzie jedynym wyznacznikiem jest jak największa szybkość i tym samym pieniądze, tak naprawdę wcale nie znają luksusów ani sentymentów. Psim mieszkaniem jest tu boks, który jest zwykłą klatką, gdzie charty trzymane są nawet po dwa i zawsze w kagańcach. Elegancki wybieg zostaje zastąpiony automatyczną bieżnią. Psy te nie znają więc niemal w ogóle normalnego świata zewnętrznego. Wegetują praktycznie tak, jak psy laboratoryjne, z jedynym wyjątkiem, gdzie tylko na moment wyścigu są wystawiane na widok publiczny. Rzadko jest też opłacane u nich leczenie poważniejszej kontuzji. A niestety większość kontuzji wpływa na wydolność organizmu i tym samym na osiągi sportowe. Tylko bardzo cenne osobniki mają więc w takiej sytuacji szanse na dalsze życie, bowiem po okresie szczytowych osiągnięć sportowych, są pozostawiane w hodowlach do dalszego rozrodu. Oczywistym jest, że statystycznie zawsze najwięcej jest osobników o średnich możliwościach, dlatego też zdecydowana większość chartów, które w różnych względów (wiek, kontuzja, brak wyników) nie rokują dalszej kariery, musi rozstać się z życiem. Właścicielom nastawionym jedynie na zysk z hazardu, w ogóle nie zależy na ponoszeniu kosztów utrzymania takiego „bezproduktywnego” psa. Często ze względów oszczędnościowych, takie charty nie są nawet usypiane. Zbędne psy zostają zastrzelone lub – jak to od lat się często się dzieje w Hiszpanii – zwyczajnie powieszone!
Wyścig chartów
W ostatnim dziesięcioleciu mówi się o tym coraz więcej i częściej. W wielkim stopniu przyczyniła się do tego rosnąca popularność nowego i humanitarnego sporu jakim jest coursing. Ciężki los wyścigowych chartów jest więc coraz bardziej nagłaśniany i piętnowany. Jednak hazardowe wyścigi torowe chartów w niektórych krajach i tak odbywają się nadal. Powstaje pytanie – Co zrobić, by temu zaradzić? Jednak odpowiedź jest prosta. Po pierwsze – nie kupujmy biletów na tego typu rozrywki i nigdy nie bierzmy w nich udziału. Po drugie – opowiadajmy o tym swoim znajomym, aby i oni znali prawdę o tym procederze, oraz aby i oni nie chodzili na takie imprezy, oraz by nie bogacili się i nie zabawiali się tam na nieszczęściu tych biednych zwierząt. Po trzecie – jeśli tylko dowiemy się, że gdzieś jest pseudohodla chartów używanych do wyścigów torowych, lub organizowane są nielegalne wyścigi tego typu, to zgłaszajmy to odpowiednim służbom zajmujących się sprawami zwierząt.
Tu są zdjęcia chartów wyścigowych UWAGA DRASTYCZNE!!!
http://www.all-creatures.org/anex/dog-sport-05.jpg
http://www.all-creatures.org/anex/dog-sport-09.jpg
http://www.all-creatures.org/anex/dog-sport-19.jpg
http://www.all-creatures.org/anex/dog-sport-22.jpg
http://www.all-creatures.org/anex/dog-cruelty-14.jpg
