Wiele osób chcących mieć psa, marzy o rasach jak najbardziej podobnych do dzikich przodków wilków. Czy jednak wszystkie takie rasy pasują do każdego? Na jaką rasę można sobie pozwolić w określonych warunkach mieszkaniowych oraz czy ich wygląd będzie nam faktycznie pasował? Konieczne zobacz zdjęcia psów pierwotnych. Dowiedz się jeszcze dziś, które uważa się za pierwotne rasy psów. Sprawdź też ich klasyfikację FCI i jak te psy wyglądają.
Grupa „pierwotne rasy psów”.
Pierwotne rasy psów są też określane krótko – psy pierwotne. Do grupy tej zalicza się „zachowane współcześnie rasy psów, które w swym materiale genetycznym jak najmniej różnią się od wilka”. Rasy te są, więc podobne wyglądem i charakterem do przodków psów wilków. Naukowcy twierdzą, że pierwotne rasy psów „wywodzą się bezpośrednio od pierwszych udomowionych 10 tys. lat p.n.e. psów i przetrwały jako żywe skamieliny do czasów obecnych”.
Pierwotne rasy psów – klasyfikacja
Wybór ras psów do grupy pierwotnych, dokonano badając ich DNA w zakresie pochodzenia i bliskości z wilkami. Pierwsze takie badania DNA wykonały w 2004 r. Elaine Ostrander i Heidi Parker, genetyczki z Narodowego Instytutu Badań Genetycznych w Bethesda, w stanie Maryland w USA. Materiał genetyczny był zbierany przez 20 lat od psów różnych ras z całego świata. Badania te ogłoszono potem w czasopiśmie naukowym „Science” vol. 304, w artykule pt. „Genetic Structure of the Purebred Domestic Dog”. W sumie przebadano genetycznie jednak tylko 85 najpopularniejszych ras psów. Tymczasem istnieje ich obecnie aż ponad 500 (niektóre jeszcze nieuznane przez związki kynologiczne). W sumie przeanalizowano, więc genotyp zaledwie, 1/5 czyli 20% znanych ras psa domowego Canis lupus familiaris.
Lista ras uznanych za pierwotne mogłaby być, zatem o wiele dłuższa, gdyby przebadane zostały wszystkie istniejące na dzień dzisiejszy rasy psów. Jest też jeszcze jeden problem, ponieważ duże spokrewnienie genetyczne ras pierwotnych może wynikać z ich krzyżowania się z wilkami albo w czasach prehistorycznych, albo współczesnych. Lista obejmująca pierwotne rasy psów musiałyby, więc zawierać zarówno bardzo stare (np. norweski Elkhund, rasa istniejąca już od ok. 7000 lat), jak i nowe XX i XXI wieczne rasy psów (np. Wilczak czechosłowacki i Saarlooswolfhond). Badań tych na razie nie poszerza się, więc na podstawie wspomnianych badań amerykańskich powstała pierwsza i jedyna jak dotąd lista 14 ras psów uznanych za pierwotne. Rasy te wyhodowano na różnych kontynentach, choć zdecydowana większość z nich pochodzi z Azji.
Zdjęcia psów pierwotnych
Basenji.
To pierwotna rasa psów pochodząca z Kongo w Afryce. Psy te odkryto w Kotlinie Konga, dlatego nazywa się je też pies kongijski lub terier kongijski, mimo, iż nie są to wcale teriery. Przodków Basenji pierwotnie wyhodowano jednak dużo wcześniej w starożytnym Egipcie. Po raz pierwszy wywieziono je z Afryki do Wielkiej Brytanii w 1937 r. W Polsce znalazły się dopiero w 1992 r. Mają średnią wielkość i słyną z tego, że prawie w ogóle nie szczekają, wydają za to ciche jodłujące skowyty (stad inna nazywa „kocie psy”). FCI psy te zalicza do grupy V Szpice i psy w typie pierwotnym i sekcji 6. Rasy pierwotne, nr wzorca 43.
Chart afgański
Pochodzą z Afganistanu w Azji Środkowej. FCI zalicza te psy do grupy X Charty i sekcji 1. Charty długowłose, nr wzorca 228. Charty te są duże oraz bardzo szczupłe i przystosowanie budową ciała do szybkiego biegania. Mają do tego również długą i jedwabistą sierść. To bardzo stara rasa, ponieważ szacuje się, że powstała prawdopodobnie już kilka tysięcy lat temu. Pierwotnie użytkowano je jako psy myśliwskie do pogoni za zdobyczą, a także stróżujące i obronne. Obecnie charty afgańskie są jednak głównie psami do towarzystwa i wyścigowymi.
Zdjęcia psów pierwotnych – Chart perski
Krajem ich pochodzenia jest Egipt, czyli dawna historyczna Persja w Afryce Północnej. FCI charty te zalicza do tej samej grupy X i sekcji 1 (nr wzorca 269), co charty afgańskie. Charty perskie różnią się jednak od afgańskich dużo krótszą sierścią. Poza tym budowę mają typową dla dużych ras chartów. Charty perskie wyhodowano w starożytności w Persji (być może też w innych krajach arabskich) pierwotnie do polowań przede wszystkim na gazele i małe antylopy. Aktualnie są jednak głównie psami do towarzystwa i wyścigowymi. Wizerunki tych psów zdobią starożytną ceramikę, freski.
Akita japońska i Akita amerykańska (jap. akita inu, gdzie „inu” to „pies”)
To pierwotne rasy psów rodem z Japonii. FCI zalicza tę rasę do grupy V Szpice i psy w typie pierwotnym i sekcji 5. Szpice azjatyckie i rasy pokrewne, nr wzorca 255. Akity japońskie i amerykańskie pokrojowo są w typie dużego szpica, z tym, że Akity amerykańskie są większe i starsze od japońskich. Za to Akity japońskie są pierwotnie starą rasą, w tym największą wśród wszystkich ras japońskich. Pierwotnie wyhodowano je do walk psów i polowań. Współcześnie są też psami stróżująco-obronnymi i do towarzystwa.
Shiba (jap. Shibainu lub Shibaken)
To także pierwotna rasa psów pochodząca z Japonii. FCI zalicza ją do tej samej grupy V i sekcji 5 (nr wzorca 257), co Akity. Shiby mają przy tym średnią wielkość i są najmniejszym szpicem japońskim. Ich wygląd/pokrój jest typowy jak dla wszystkich szpiców. Wyróżnia je jednak krótsza, ruda sierść z białym brzuchem, piersią, dołem szyi, na łapach i kufie. Dawniej używano je do polowań, przede wszystkim na dziki i jako płochacze ptactwa łownego. Obecnie są to jednak głównie psy reprezentacyjne, do towarzystwa i wystawowe. Na początku XX w. psy te były niemal na wymarciu, jednak rasę odtworzono i uznano w Japonii za „pomnik przyrody”.
Alaskan Malamute
To pierwotna rasa psów wyhodowana pierwotnie na Alasce w USA. FCI zalicza te psy do grupy V Szpice i psy w typie pierwotnym oraz sekcji1. Nordyckie psy zaprzęgowe, nr wzorca 243. Alaskan Malamute to psy stosunkowo wielkie, masywne i o wilkowatym wyglądzie, w typie pociągowego szpica z dalekiej Północy. Malamuty to również jedna z najstarszych ras arktycznych. Stworzono je początkowo wyłącznie do ciągnięcia sań i przenoszenia ładunków. Obecnie są jednak głównie psami stróżująco-obronnymi i do towarzystwa. Biorą też udział w wyścigach psich zaprzęgów.
Samojed
To rasa pochodząca z Syberii w północnej Azji (Rosja). FCI zalicza ją do grupy V Szpice i psy w typie pierwotnym i sekcji 1. Północne psy zaprzęgowe, nr wzorca 212. Od setek lat samojedy hodowało mieszkające na Syberii w Rosji plemię Samojedów, więc tak samo nazwano tę rasę. Lud ten użytkował te psy jako zaprzęgowe i myśliwskie. Zimą spały zaś razem z ludźmi w namiotowych jurtach, ogrzewając ich własnymi ciałami przed mrozem. Do Europy przywieziono je pod koniec XIX w. Samojedy wyróżnia śnieżnobiała bardzo puchata sierść. Są wykorzystywane obecnie jako psy do towarzystwa, ale nie nadają się na psy stróżujące. Bardzo łagodnie traktują też dzieci.
Siberian Husky
To pierwotna rasa psów także wywodząca się z rosyjskiej Syberii. FCI zalicza te psy do tej samej grupy V i sekcji 1 (nr wzorca 270), co Samojedy. Siberian Husky są średniej wielkości szpicami o wilkowatym wyglądzie. Są przy tym bardzo podobne do amerykańskiej rasy Alaskan Malamute, jednak sporo mniejsze, delikatniejsze i nie mają ogona zakręconego na grzbiecie (ogon noszą prosty lub tylko lekko zakręcony). Pierwotnie Siberian Husky pracowały wyłącznie jako psy zaprzęgowe, obecnie są też jednak psami do towarzystwa i biorą udział w wyścigach psich zaprzęgów.
Chow Chow
Psy te wyhodowano w Chinach, na terenie dzisiejszej Mongolii w Azji. FCI zalicza tę rasę do grupy V Szpice i psy w typie pierwotnym oraz sekcji 5. Szpice azjatyckie i rasy pokrewne, nr wzorca 205. Chow Chow wyróżniają się niespotykanym u innych psów, czarno-niebieskim językiem,, flegmatycznym stoicyzmem, sztywnym chodem oraz dosyć długą i bardzo puchatą sierścią koloru rudo-brązowo-beżowego. Rasa ta powstała bardzo dawno, bo już ponad 2000 lat temu. Psy te hodowano w świątyniach, do obrony przed złymi demonami. Obecnie są to psy reprezentacyjne do towarzystwa.
Shar Pei
Psy te wyhodowano w Chinach w Azji. FCI zalicza tę rasę do grupy II Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła i sekcji 2. Molosy typu mastifa, nr wzorca 309. Nazwa „Shar Pei” wywodzi się z chińskiego „shā pí”, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „piaszczysta skóra”. W starożytnych Chinach psy te wykorzystywano w polowaniach na dziki, do stróżowania w świątyniach oraz jako psy pasterskie. Niestety były też popularne do walk psów. Ponieważ była to również ulubiona rasa arystokracji, po rewolucji w komunistycznych Chinach zaczęto psy te prześladować i bezlitośnie tępić. Rasa Shar Pei znalazła się więc niemal na wymarciu. Na szczęście jej istnienie uratowała grupa sympatyków, która przewiozła część uratowanych osobników do USA.
Pekińczyk
To pierwotna rasa psów wywodząca się z chińskiej Mandżurii w Azji. FCI zalicza tę rasę do grupy IX Psy ozdobne i do towarzystwa i sekcji 8. Spaniele japońskie i pekińczyk, nr wzorca 207. Pekińczyki pokrojowo są małymi pieskami z charakterystycznie skróconym pyskiem, dłuższą puszystą sierścią i mocno zakręconym na grzbiecie, obrośniętym dość długą sierścią ogonkiem. Rasa ta powstała w Mandżurii, ale stała się szybko popularna w całych Chinach, gdzie hodowano je, „jako psy świątynne do odpędzania demonów”. Obecnie jednak są to psy reprezentacyjne i do towarzystwa.
Zdjęcia psów pierwotnych – Lhasa Apso
To pierwotna rasa psów pochodząca z Tybetu w Chinach (Azja). FCI zalicza ją do grupy IX Psy ozdobne i do towarzystwa i sekcji 5. Rasy tybetańskie, nr wzorca 227. Pieski te są pokrojowo małe i podobne wyglądem do Shih Tzu. Mają, więc długi włos o dowolnym umaszczeniu, który można też przycinać na żądaną długość. Nazwę Lhasa Apso tej rasie nadano w Wielkiej Brytanii na cześć stolicy Tybetu, w którym psy te wyhodowano. Rasa Lhasa Apso od zawsze służyła w Chinach do towarzystwa i była ulubieńcem arystokracji. Psy te dopiero w 1928 r. trafiły z Chin najpierw do Wielkiej Brytanii.
Shih Tzu.
Nazwa „shih tzu” w języku chińskim oznacza dosłownie „lwi pies”. To pierwotna rasa psów, której krajem pochodzenia jest Tybet w Chinach (Azja). FCI zalicza te psy do tej samej grupy IX i sekcji 5 (nr wzorca 208), co opisana wcześniej rasa Lhasa Apso. Shih Tzu także są małymi pieskami do towarzystwa. Wyglądem przypominają pekińczyki, od których są jednak dużo starsze historycznie jako rasa. Mają długi i miękki włos w różnych kolorach, który można przycinać. U tej rasy charakterystyczny jest też lekki przodozgryz. Pieski te do Europy trafiły w latach 30. XX e. jako podarunek.
Terier tybetański
To starożytna rasa psów, wywodząca się z Tybetu w Chinach (Azja). FCI zalicza ją do tej samej grupy IX i sekcji 5 (nr wzorca 209), co opisane wcześniej rasy Shih Tzu i Lhasa Apso. Są to średniej wielkości psy o mocnej i krzepkiej budowie. Ich ciało na widoku z boku ma kształt dający się wpisać w kwadrat. Mają też dłuższą i puchatą sierść, prostą lub lekko falowaną, w kolorach białym, kremowym, dymnym, czarnym lub trójkolorowym. Od początku te małe pieski wykorzystywano do stróżowania i do towarzystwa. Wręczano je też często ważnym gościom, „jako dar i symbol szczęścia”. Obecnie są to pieski reprezentacyjne do towarzystwa.